tot yuz bettin artuq bu hojjette balilargha lagir heqqide soralghan soallargha qandaq jawab berish kerekliki korsitilgen we ulargha tehdit selinghan.
nyuyork waqt gezitining 16- noyabir shenbe kuni xewer qilishiche, xitay kompartiyesining ichki qismidin ashkarilanghan 400 bettin artuq bir mexpiy hojjette korsitilishiche, x k p kattiweshi shi jinping shinjang(sherqiy turkistan - t)da uyghur we bashqa musulmanlargha qaritilghan basturushlargha rehberlik qilghan. nowette milyonlighan musulman yighiwelish lagirigha qamalghan bolup, xitay dairiliri bu yighiwelish lagirlirini «kespiy terbiylesh merkezliri» dep ataydu.
bu mexpiy hojjet ata - anisi yaki urugh - tughqanliri yighiwelish lagirigha qamalghan balilargha terbiye we tehdit elip baridighan terbiylesh materiyali bolup, soal - jawab sheklidiki bu qolanmida, qamalghuchilarning baliliridin sirtqa qarita yighiwelish lagirlirini perdazlap korsitish telep qilinghan, bolmisa ularning ata- anisining qamaq «mudditi»ge teisr yetidighanliqi bilen tehdit selinghan.
«nyuyork waqt geziti»ning xongkongda turushluq muxbiri astun ramzi teripidin ilan qilinghan bu uzun sehipilik maqalide eytilishiche, bu hojjetler nechche on yildin buyan x k p ichki qismidin ashkarilghan eng chong hojjet bolup, xitayning sherqiy turkistandiki basturushliri heqqide mislisiz ichki ispat bilen teminleydiken.
«turpan shehiri merkezleshturup terbiylesh mektipi kursantlirining perzentlirining soal - jawab qollanmisi» namliq bu hojjetni x k p uyghur aptonom rayonluq komiteti yerlik dairilerge chushurgen bolup, yerlik emeldarlar we xizmetchilerdin sirtta mektepte oqup tetilge qaytip kelgen oqughuchilar bilen derhal korushup, ularning yighiwelish lagirining heqiqiy ehwali heqqide gep - soz qilishni chekleshni telep qilghan.
soal - jawab sheklidiki bu qollanmida, nurghun soallargha qandaq jawab berish we lagirdikilerning ailisige qandaq tehdit selish heqqide olchemlik jawablar berilgen.
mesilen:
«ata-anang(aile ezaliri)ning nede?» dep soralghanda, berilidighan olchemlik jawab:
«ular hokumet tesis qilghan terbiylesh mekitipde.»
«ular terbiyleshni qobul qilidu.»
«ularning turmush sharaiti intayin yaxshi, yataq - tamaq heqsiz, olchimimu bir qeder yuqiri, ghem qilmisanglarmu bolidu.»
«her kunluk tamaq chiqimi 21 yuendin yuqiri, hetta bir qisim kursanlarning oyidiki olchemdinmu yuqiri.»
bu hojjette yene balilargha ochuq - ashkare tehdit selinghan bolup, ularning sirttiki gep sozlirining lagirdiki tughqanlirining numirigha tesir korsitighanliqini, bu nomur ularning qachan qoyup berilishini belgileshke ishlitilidighanliqi eytilghan.
«nyuyork waqt geziti» bu ichki materiyallargha qandaq erishkenlikini ashkarilimidi.
turkistan waqti xewiri
2019- yili 17- noyabir
munasiwetlik xewerler:
https://www.nytimes.com/2019/11/16/world/asia/china-muslims-detention.html
http://www.epochtimes.com/gb/19/11/16/n11660370.htm
