shinjang(sherqiy turkistan-t)diki kishilik hoquq weziyiti toghrisidiki rayon halqighan birleshme bayanat
43 ezagha wakaliten
3-komitit - b d t omumiy yighini
nyu-york, 2021-yili 21-oktebir
men albaniye, awistiraliye, awistiriye, belgiye, bulghariye, kanada, kirodiye, chex, daniye, estoniye, eswatini, finlandiye, germaniye, honduras, islandiye, irelandiye, italiye, yaponiye, latwiye, liberiye, lichtenshteyn, litwa, liyuksemburg, marshal taqim aralliri, monako, qaratagh, nawru, gollandiye, yengi zelandiye, shimaliy makedoniye, norwegiye, palaw, polsha, portugaliye, san marino, slowakiye, sloweniye, ispaniye, shiwitsiye, turkiye, engiliye, amerika we wetinim fransiyedin ibaret 43 doletke wakaliten bu rayon halqighan birleshme bayanatini ilan qilghanliqimdin sherep hes qilimen.
biz shinjang uyghur aptonom rayonining weziyitige alahide kongul bolimiz.
ishenchlik doklatlarda bir milyondin artuq adem xalighanche tutup turulghan chong tiptiki «siyasiy qayta terbiyilesh» lagerlirining mewjutluqi korsitildi. biz keng kolemde we sistemiliq kishilik hoquq depsendichilikige ait doklatlarning kopiyiwatqanliqini korduq, bular qiyin-qistaq yaki rehimsizlerche, adimiyliktin chiqqan we peskesh muamililer yaki jazalar, mejburiy tughmas qiliwetish, jinsiy zorawanliq we balilarni mejburi ayriwetish qatarliqlarni oz ichige alidu. rayonda din yaki etiqad erkinliki, heriket, uyushush we pikir erkinliki shundaqla uyghur medeniyitige qarita qattiq cheklimiler bar. uyghur we bashqa az sanliq millet ezaliri dawamliq keng kolemlik nazaretning nishanigha aylinip keldi.
biz yene b d t (kishilik hoquq) alahide guruppisining 29-marttiki bayanatida we b d t mutexessisliri elan qilghan xette otturigha qoyulghan diniy we az sanliq milletlerning kolliktip basturulushigha qarita endishilirimizni bildurimiz.
bu sewebtin, biz xitayni b d t kishilik hoquq aliy komissari we uning ishxanisi qatarliq alaqidar musteqil kozetkuchilerning shinjangni derhal, ehmiyetlik we tosalghusiz ziyaret qilishigha yol qoyushqa, shundaqla «irqiy kemsitishni yoqitish komiteti» CERD ning shinjanggha munasiwetlik sekkiz teklipini jiddiy yolgha qoyushqa chaqirimiz. biz aliy komissarni uning bugunge qeder toplighan tekshurush netijisini ilan qilishini qarshi alimiz hemde baldurraq neshr qilishqa ilhamlandurimiz. shinjangdiki kishilik hoquq weziyitige bolghan endishimizni kozde tutup, biz her qaysi doletlerni qayturmasliq prinsipigha hormet qilishqa chaqirimiz. biz yene xitayni «puqralar we siyasiy hoquqlar xelqara ehdinamisi» ICCPR ni kechikturmey testiqlashqa chaqirimiz.
biz xitayni qanun bilen idare qilishqa toluq hormet qilishqa we kishilik hoquqni qoghdash mesilisidiki dolet we xelqara qanundiki mejburiyitini ada qilishiqa dewet qilimiz.
rehmet
- fransiyening nyuyorktiki birleshken doletler teshkilatida daimiy turushluq wekili
2021-yili 21-oktebir
