xelqara uyghur munbiri

echilish nutqi

hormetlik wekiller, yawropa parlamenti ezaliri, teshkilat rehberliri, yurtdashlirim, xanimlar we ependiler. bu pursetke minnetdarliq bildurush bilen birge, nutqumni sherqiy turkistan xelqining erkinliki we musteqilliqigha bolghan semimiy umidim we arzulirim bilen bashlaymen.

men yene bu muhim paaliyetni teshkilliguchiler we qollighuchilargha chin konglumdin minnetdarliqimni bildurimen, chunki bu, yeqinqi yetmish yildin beri xitayning xelqimizning nishanlighan irqiy qirghinchiliq siyasitini toxtitish uchun birleshken awaz berpa qilishqa hazirlanghan bibaha bir sehne boldi.

dunyadiki nurghun xelqler tamamen horlukke erishken bugunki kunde, 20-esirdiki birinchi dunya urushidin keyin putun xelqler ortaqliship qolgha kelturgen dunya tinchliqi we bixeterlikige eghir tehdit we xeter shekillenduruwatqan xitayning qorqunchluq zulum siyasiti, keng kolemlik irqiy qirghinchiliqi, insaniyliqqa qarshi jinayetlirige shahit boluwatimiz. bu yerde tekitlewatqan nuqtam bolsa «hergiz qaytilanmisun» degen pajiening xitayning zeherxende qolliri astida tekrarlinip uyghurlarning teqdiri boluwatqanliqi.

nechche ming yillardin beri dunya medeniyitige tohpe qoshup kelgen bir milletni tamamen yoqitishni nishanlap qiliniwatqan xitay irqiy qirghinchiliqining xelqaraliq sewiyede etirap qilinghanliqi uchun, xitay ishghaliyiti astidiki sherqiy turkistan heqqide uchurlargha ige ikenlikinglar shubhisiz. sherqiy turkistandiki uyghurlar we bashqa turkiy milletlerning bashtin kechuruwatqanlirini, jumlidin milyonlighan bigunah xelqning jaza lagerlirigha solinishi, musulman ayallarning xitaylar teripidin basqunchiliqqa we teswirligusiz eghir zulumlargha duch kelishi, ichki ezalirining oghrilinishi, diniy, milliy enenilirining we buninggha munasiwetlik hemme nersining jinayetke aylinishi, milyonlighan sherqiy turkistanliq osmurlerning mejburiy xitaylashturulushi qatarliq echinishliq realliqni insaniyet tarixidiki eng zulmetlik sehipiliridin biri desek ashuruwetken bolmaymiz. putun sherqiy turkistan yardem uchun nida qilmaqta!

shunglashqa bu yerdiki her bireylenning sherqiy turkistanni qutuldurush uchun hel qilghuch heriketke otushni, insaniyetni qozghitishni nishanlap, bu xelqaraliq uyghur munbirini qurghan jasaritinglardin tolimu minnetdarmen.

uyghurlar tarixtin beri nurghunlighan padishahliqlarni, doletlerni qurup yetekchi rol oynighanliqi, hemishe unumdar, iqtidarliq we tinchliqperwer bir xelq bolghanliqi ispatlanghanliqigha qarimay, dolet qoli bilen ijra qilinghan eng wehshiy terror, qirghinchiliq we zulumgha duch kelgen birdinbir millet bolup qaldi.

sherqiy turkistan xelqining peqetla xelqara tuzum we tertipning ayrilmas bir qismi bolalaydighan igilik hoquqluq dolitini eslige kelturush arzusi bar. eger biz igilik hoquqimizni eslige kelturelisek, sherqiy turkistan xelqi shubhisizki xelqara tinchliq we bixeterlikke tohpe qoshidu.

xitayning uyghur we bashqa milletlerge yurguzuwatqan irqiy qirghinchiliqini chushinish uchun, dunya sherqiy turkistan bilen teximu biwasite alaqe qilishi kerek. xitay sherqiy turkistanda yurguzgen ayrip bashqurush tuzumi bilen kop tejribige erishti we bu rezil qiyapitini bashqa jaylarghimu tedrijiy korsitiwatidu. bugunki xongkongda demokratiye yoq, teywen herbiy tehditke duch keldi, kichik we namrat doletler xitayning qerz tuziqigha chushup qaldi, yer shari iqtisadiy tertipi xitay iqtisadining singip kirishi bilen buzghunchiliqqa uchridi. bular yetmigendek jenubiy xitay dengizigha eghir tiptiki herbiy baza qurup, jenubiy xitay dengizi etrapidiki doletlerge biwasite tehdit seliwatidu. xitay yawropa doletliri miqyasida atalmish ​​«saqchi ponkiti», «kungzi instituti» we tor hujumi mexanizmi ornitip, bu doletlerning sistemisigha buzghunchiliq qildi.

shi jinpingning xitay kompartiyesining 20-nowetlik qurultiyida hakimiyitini kelgusi besh yil yaki omrining axirighiche uzartish arqiliq, mutleq kontrolluqni qolgha elishi xitayning xelqara tinchliq we bixeterlikke qandaq xeter elip kelidighanliqining roshen belgisi. bugunki kunde xitayning qed koturushi we xewpi toghrisida agahlandurush derijisi kunseri kucheydi, doletler tedbir qollinip, xitayning tehditini tosush uchun teximu zich hemkarliq ornatti. amerika, yaponiye, awstraliye, yawropa doletliri, hindistan we teywen bixeterlik tedbirlirini kucheytti. xelqara jemiyetler xitayning uyghur we bashqa turkiy milletlerge yurguzuwatqan irqiy qirghinchiliqigha qarshi keskin inkas qayturuwatqan bu peytte, dunyaning her qaysi jayliridiki sherqiy turkistan teshkilatliri sherqiy turkistanning eghir weziyiti heqqide dunyani xewerlendurushke tirishiwatidu.

xelqara sherqiy turkistan teshkilatlar birliki sherqiy turkistan xelqining hor iradisi we sherqiy turkistan musteqilliq arzusigha wekillik qilidighan, konserwatip siyasiy herikettiki xelqaraliq teshkilat bolup, demokratiye, kishilik hoquq we erkinlikni qedirleydighan bashqa ammiwi teshkilatlar, birleshken doletler teshkilati we eza doletliri we xitayning xewpige uchrighan barliq menpeetdarlar bilen teximu zor we teximu biwasite alaqe qurush arqiliq, sherqiy turkistanning igilik hoquqini eslige kelturushni adaqqi nishani qilidu. biz musteqilliq nishanimizgha yetish uchun hokumet, teshkilat we jemiyetler bilen mas munasiwet ornitishni umid qilimiz.

dunyaning her qaysi jayliridin kelgen, bizning iradimizni qollighan barliq qatnashquchilargha chin konglumdin minnetdarliqimni bildurush bilen birge shuni eniq tekitleymenki, sherqiy turkistan mesilisi xitayning ichki ishi emes, belki sherqiy turkistan xelqini qutquzush uchun heriketke otushke tegishlik bir dunyawi endishe. b d t, xelqara jinayi ishlar sot mehkimisi we xelqara edliye mehkimisi qatarliq xelqaraliq organlar choqum irqiy qirghinchiliq jinayiti uchun xitayni jawabkarliqqa tartishi kerek. dunya choqum oyghinip, xitayning yoshurun tehditini hes qilishi we erkinlik, demokratiye, adalet we tinchliqning bu ortaq dushminige qarshi turushi kerek. silerge kop rehmet.

hidayetullah oghuzxan

xelqara sherqiy turkistan teshkilatlar birliki reisi

yawropa parlamenti, biryussel, belgiye

09112022