(bugun «zimistan» torida elan qilinghan mushu timidiki maqalining qisqartilma terjimisi)

 

 

23 ‏-awghust, prigojinning olumige sewep bolghan ayriplan qazasi, uyghurlargha 1949 ‏-yili 27 ‏-awghust kuni exmetjan qasimi qatarliq uyghur rehberlerning olumige sewep bolghan yene bir ayriplan qazasini esletti.

 

putinning wagner eskerlini rosiye armiyisige qetish qarari uning bilen prigojin arsida toqunush peyda qilghandek, eyni chaghda istalinning azat sherqi turkistanni xitay xelq jumhuryitige qetiweish qararimu uning bilen exmetjan qasimi arisida ziddiyet peyda qilghan idi. tarixchi nebijan tursunning « uyghur omumi tarixi» namliq kitawida bayan qilinishiche, istalin exmetjan qaisimi qatarliq uyghur rehberlerni xitay xelq jumhuryitige qetilishqa qayil qilish we beyjingda echilidighan yighingha yolgha selish heqqide xitay komparpiyesige wede bergen . emma seper asangha toxtimighan. sowet terep bilen muzakiriler dawmaida, uyghur rehberler, xitay azatliq armiyisining sherqi turkistangha ilgirilep kelishige qarshi turghan, milliy musteqilliq iradisini otturigha qoyghan. bu munazire ghuljidila emes, almutidimu dawam qilghan.

 

25 ‏-awghust kuni, uyghur heyet namelum bir kelishim, namelum bir besim we yaki namelum bir umid bilen nishani beyjing bolghan ayriplangha olturghan.

 

2 ‏-sintebir kuni, istalin mawzedonggha teligramma yollap, uyghur heyetning 27 ‏-awghust kuni ayriplan qazasigha uchrighanliqi we ikkinji heyetning pat yeqinda beyjinggha yetip baridighanliqidin xewer bergen.

 

xuddi prigojinning qazasida, wagnerning putun qomandaliri ayriplanda bolghandek, exmetjan qasimining qazasidimu sherqi turkistan jumhuryitining aldinqi 4 siyasiy herbiy rehbiri jan uzgen.

 

xuddi qazadin keyin, putin prigojinning ailisi we dostlirigha teziye yollap « esil ademti» deginidek, maw zedongmu teziye teligrammisi yollap, exmetjan qasimini " yaxshi yoldash idi" dep medhiyeligen. progojinning olumi shu kuni shu saette putun dunyagha bilduurldi, emma uyghur rehberlerning olum xewiri ailisi we sherqi turkistan xelqighe 3 ay keyin yetkuzulgen.

 

prigojinning olumi ukrainiye urushigha, bu urush nato amiligha tutashqandek, exmetjan qasimilarning qazasidimu wastiliq halda nato amili orun alghan. doktor nebijan tursunning mezkur kitabida izahlinishiche, 1949 ‏-yili 4 ‏-ayda natoning qurulushi, istalinni jiddiyleshturgen we natogha qarshi chong we kuchluk bir qoshna berpa qilish uchun sherqi turkistan jumhuryitini qollashtin waz kechken, hetta xitayni tezraq ishghal qilishqa herketlendurgen.

 

prigojin pulluq eskerlerning qomandani bolghan bolsa, exmetjan qasimi, abukerim abbasuwlar wetinining bir qisimini dushminidin azat qilghan , xelqighe azatliqning temini besh yil tetitqan milliy rehberler idi.

 

prigojinning qazasi bugun dunyaning eng qizziq timisi, emma, exmetjan qasimilarning qazasi bolsa 21 ‏-esirning siyasiy sirliridin biri.

 

shundaq rosiye we xitaydiki qazalar tugimeywatidu, sirliri yeshilmeywatidu. chunki sowet ittipaqi yiqilghan bolsimu, impiryalist zehniyet yqilghini yoq, istalin olgen bolsimu, warisliri texi hayat. maw zedong chirip bolghan bolsimu, wehshiylikte uni besip chushidighan warisi shi jinping mustehkem textte.

 

menche mushu sirlar yeshilmigiche we jawapkarliri jazalanmighiche dunyada urush toxtimaydu. mesile yiltizidin hel bolmay toxtighan urush, qirghinchiliqqa aylinidu. azap oqubet nowiti, bundin keyin, yalghuz ishghal we qirghinchiliqqa uchrighanlrghila emes, uning tamashibinlirighimu yetip kelidu.

 

2023-yili 6-sintebir