buningdin 34 yil burun yuz bergen, xelqimiz arisida barin qozghilingi, barin inqilabi, barin jihadi we barin qirghinchiliqi degendek namlar bilen atilip kelgen, xitay ishghaliyiti we zulmigha qarshi kureshning we bir qanliq qirghinchiliqning simwoli bolghan inqilabiy heriketni we bu jeryanida qurbanliq bergen shehitlirimizni minnet ichide yad etimiz!
barin qozghilingi aldinqi esirning 90-yillirida uyghur jemiyitide xitay dairilirining basturush siyasiti we hiyle-neyrenglirige qarshi naraziliqining kunseri kuchiyiwatqan ipadilirining biri. xitay dairilirining namayishchilarni zorawanliq bilen basturushi yeqinqi nechche on yilda irqiy qirghinchiliqqa aylinip ketken uyghur xelqige qaritilghan zorawanliqning teximu kengiyiwatqanliqining belgisi idi.
34 yil ilgiri, yeni 1990-yili 4-ayning 5-kuni, zeyindin yusup bashchiliqidiki uyghur xelqi qeshqer shehirige yeqin bolghan aqtu nahiyesining barin bazirida xitay kommunistlirining zulum, siyasiy ziyankeshlik, irqiy kemsitish, milliy we diniy yoqitish siyasitige qarita qarshiliq korsitish herikitini bashlighan. bu heriket xitayning qoralliq arilishishi bilen qoralliq inqilabqa aylandi. axirida, xitayning saqchi we armiyisining qoralliq basturushi bilen bir qirghinchiliqqa aylandi.
80-yillardin bashlap, xitayning sherqiy turkistanda atalmish «pilanliq toghut siyasiti» namida uyghurlarning exlaqiy we diniy pirinsiplirigha xilap halda elip barghan siyasetliri, jumlidin ayallarni bala chushurushke zorlash, toghulush aldida turghan bowaqlarni mejburiy chushurush we bashqa qattiq qol siyasetler xelq arisida naraziliq qozghidi. sherqiy turkistangha turkumlep xitay aqqunlirining kelishi, «uyghur aptonom rayoni» ichidiki musteqil bir memuriy we herbiy organ bolghan atalmish «ishlepchiqirish we qurulush bingtueni»ning kengeytilishimu qelbi oyghaq uyghur yashlirining xitayning uyghur diyarini xitaychilashturushtek rezil niyitini korup yetishige we buninggha qarshi heriket qollinishigha turtke bolghan idi.
deslepte uyghur xelqining yeziliq hokumetke berip naraziliqini bildurush bilen bashlanghan bir hadise xitay dairilirining basturushi bilen bir qoralliq heriketke aylandi. weziyetning yamanlishiwatqanliqini korgen xitay kommunist hakimiyiti 20 mingdin artuq qoralliq esker, tanka etriti, tik uchar we ayropilan ewetip rayonni qamal qildi we keng kolemlik qirghinchiliq elip bardi.
keyinki nechche on yilda, xitay uyghur oktichilirini rehimsizlerche basturush bilen birge, teximu wehshiy siyasetlerni yolgha qoyuldi. bugunki kunge kelgende, xitayning meqsitining adilliq telep qilidighan uyghur awazini putunley jimiqturush emes, belki uyghurlarni bir millet supitide putunley yoqutushqa urunush ikenliki ashkarilandi.
2024-yili 4-april
