germaniye bash ministiri olaf sholz xitaydiki uch kunluk ziyaritini bashlighan bolup, ziyaret meqsiti xitayning soda paaliyetliri we rosiyege tutqan pozitsiyisi qatarliq sezgur mesililerni hel qilish bilen bir waqitta, dolitining eng muhim soda hemrahi bilen bolghan munasiwetni kucheytish dep qaralmaqta. germaniyening yuqiri derijilik soda rehberlirining hemrahliqida, sholz chungching sepirini bashlidi, keyin shangxey we beyjingni ziyaret qilidu. bu sayahet bash ministirning wezipige olturghandin buyanqi bir doletke qilghan eng keng dairilik ziyariti hesablinidu. yene bir tereptin, dunya uyghur qurultiyi qatarliq kishilik hoquq teshkilatliri germaniye bash ministirini xitaydiki kishilik hoquq depsendichilikini tilgha elishqa we ochuq pozitsiye bildurushke chaqirdi.
xewerlerdin melum bolushiche, germaniye bash ministiri sholz 14-april yekshenbe kuni ministirlar we soda wekilliridin teshkil tapqan chong bir heyet bilen xitay ziyaritini bashlidi. uning tunji bekiti xitayning aptomobil we bashqa sanaet ishlepchiqirishining merkezliridin biri bolghan chongching shehiri bolup, bu yerde germaniye meblegh salghan nurghun karxanilar bar. u arqidin xitayning pul muamile merkizi shangxeyge baridu. axirida beyjinggha berip xitay rehbiri shi jinping we bash ministiri li chyang bilen korushidu.
sholzning bu ziyariti yawropa ittipaqi xitayning adil bolmighan bazar riqabiti paaliyetirini, jumlidin tokluq aptomobilgha teminligen dolet toluqlimisini tekshuruwatqan bir peytke toghra keldi. shuning bilen birge, rosiye-ukraina urushi we bu jeryanda xitayning izchil rosiye terepte turushimu germaniye bash ministirining ziyaritige kolengge tashlap turmaqta.
girmaniye bir tereptin xitay bilen bolghan iqtisadiy munasiwitini kucheytishni, yene bir tereptin xitaygha tayinip qelishni azaytishni arzu qilidu. lekin, taratqulardiki tehliler, germaniyening xitaygha bolghan tayinishtin qutulushining undaq asan emeslikini korsetmekte.
germaniye karxaniliri xitaydiki adil bolmighan riqabettin shikayet qilidu, shuning bilen bir waqtta, doletmu ishlepchiqirish we teminlesh zenjiride xitaygha tayinishni azaytish uchun bezi siyasetlerni chiqarmaqta. lekin shundaq bolushigha qarimastin, xitay 2023-yili uda sekkiz yil germaniyening eng chong soda sheriki bolghan.
kishilik hoquq mesilisi
germaniye bash ministirining ziyaritidiki sezgur temilardin biri kshilik hoquq mesilisi bolup, dunya uyghur qurultiyi qatarliq ammiwi teshkilatlar xitay ziyaritini bashlash harpisida sholizgha mektup yezip, uning xitay ziyaritide uyghurlargha qarshi elip beriliwatqan irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetni toxtitishi uchun kuchishini telep qilghan.
mektupta «uyghur we bashqa turkiy xelqlerge qarshi elip beriliwatqan wehshiy assimilyatsiye siyasiti»e xatime berilishi, bolupmu uyghurlarning medeniyet kimliki, tili we enenilirige choqum hormet qilinishi, uyghurlarning bir xelq supitide heq-hoquqi we erkinlikining qoghdilishi kerekliki» tekitlengen.
melum bolushiche, uyghurlardin sirt yene german, tibet we xongkong teshkilatliri birliship yollighan mezkur mektupta, olef sholizning uyghur rayoni, tibet, xongkong, jenubiy mongghuliye, hetta xitayning ozidiki qebihlikler we kishilik hoquq mesililirini otturigha qoyushi telep qilinghan.
2024-yili 15-april
