( bugun «zimistan» torida chiqqan mushu timidiki maqalining xulase jumliliri)
kok bayraq, 2024-yili 22-may
otning sirtida koyush, ichide koyushtin yaman, shunga amerikida yashawatqan sehibe sayramoghli bortaladiki inisi quddusjan abduwelining tutulghanliqini anglighandin keyin, uning bu gozel dolettiki hayatining temi qachti. u qolidin kelidighinini qilish-ehwlani xelqaaragha yiyish arqiliq, hem inisining derdige chare, ozining qelbige melhem izdidi. sehibening bu kichikkine herkiti xitayning dolet organlirini xeli patparaq qildi. xitay elchixanisi uninggha xet yezip , tiwittiriki uchurni ochuriwetishni telep qldi, sehibe ret qildi. arqidin xitay dolet bixterlik kuchliri teliponda tehdit selip uni eghizini yumushqa buyrudi, sehibe yene yoldin yanmidi. ular gah aldap baqti, gah ata-anisini arigha selip wastiliq tehdit saldi.
aridin 11 ay otkende, mushu ayning 10 -kuni quddusjan abduweli « qanunsiz toplunush» bilen eyiplinip 5 yil 4 ayliq kesilidi.
xosh, dunyagha xoja bolimen dep paypaslawatqan bir dolet tiwittirdiki bir parche uchurdin nime uchun shunche qorqidu?
xitay 3 milyondin artuq uyghurni turme we lagirgha solap bolupmu , yene nime uchun uyghurlarning toplunushidin qorqidu?
bu qorqush mustemlikichilikining tebiitidiki xuduksureshtin keliwatamdu yaki rayonda ijra qiliniwatqan irqiy qirghinchiliqning alaqzadilikidinmu? yaki bu qorqush emes, ziyade kopeytilgen we bikar qalghan saqchi kuchlirining ozilirige qilidighangha ish izdishimu? ! yaki bu, ikki millet arisida ming yillardin beri tolplunup qalghan och-adawet zehirining eqip chiqishimu? yaki bu saylamdin otmigen bir rejimning ozige bolghan ishenchsizlikimu we yaki dewrlerdin beri boyun egdurelmey kelgen yerlik xelq- uyghurlargha qarita ishenchsizlikning alamitimu?
bu soallarning jawabi sosyolog we tarixchilarning oylunushigha hawale. men bu yerde peqet kishilik hoquq dunyasining semige shuni salmaqchimen.
xitay namrat we diktator dolet wekillirini uyghur ziminida kezdurup ularning qollishigha erishken, hetta " qirghinchiliq yoq iken" deguzgen bolsimu, yenila uyghur weziyitining dunyagha bilinishidin endishe qiliwatidu. gerche gherp doletlirining hemmisi degudek, hetta b d t bixeterlik kengishidiki 5 heyetning uchi uyghur weziyitini qirghinchiliq dep tonup bolghan we xitaygha belgilik besim shekillendurgen bolsimu, xitay peylidin we qedimidin yanghini yoq.
quddusjan abduweli, shu bir qetimliq «qanunsiz» toplunushta tutqun qilinghan 60 nechche kishidin peqet birsi we hedisi sehibe chetelde bolghanliqi uchunla ashkarilanghini. demek, tutqun toxtighini yoq, turme we lagirlardin jesetler toxtimay chiqiwatidu, ularning orni quruq qeliwatqini yoq, bir millet un-tinsiz qiriliwatidu.
sehibelerning awazi yalghuz hesdashliq emes, emeliy herketlerni telep qiliwatidu.....
