yawropa longqisi putbol musabiqisi dunyadiki eng kop korulidighan tenterbiye paaliyetlirining biri. bu musabiqe her tot yilda bir qetim otkuzulidighan bolup, yawropaning eng kuchluk milliy komandilirini bir meydangha yighidu. 2024-yilliq yawropa longqisi putbol musabiqisi (Euro 2024) germaniyede otkuzuluwatqan bolup, ikki yilliq bir shallash musabiqisidin keyin tallinip chiqqan 24 dolet komandisi alte guruppigha bolunup musabiqileshti. musabiqe qaidisi boyiche bu komandilardin 16 kuchluk komanda tallap chiqilidu. arqidin bu komandilar arisidin 8 komanda tallinip yerim hel qilghuch musabiqe oynaydu. hazir 16 kuchluk komandining musabiqisi otkuzulmekte.
bu yilqi musabiqe, nurghun yash putbolchilarning tunji qetim oz dolet komandilirida musabiqige qatnishishi, bezi dangliq putbol cholpanlirining axirqi qetim meydangha chushushi we bezi doletlerning tarixida tunji qetim bu musabiqige qatnishish pursitige erishishi qatarliq yengiliqliri bilen kishilerni jelp qildi. gerche ozlirining musteqil doliti we milliy komandisi bolmisimu, nurghun uyghurlar bashqa dunya milletlirige oxshash bu musabiqini zor qiziqish bilen kordi we kozetti.
bu yilqi musabiqige turkiyedin arda guler, ispaniyedin lamin yamal, germaniyedin jamal musyala we engiliyedin jud bellingem qatarliq yengi tonuluwatqan yash putbolchilar tunji qetim qatnashti. 39 yashliq dunyagha dangliq putbol cholpini kristiyano ronald 6-qetim musabiqige qatniship rekort yaratti. krodiyelik 38 yashliq putbol cholpini luka modirich bu musabiqide top chushurgen eng chong mahir bolup qaldi. tunji qetim bu musabiqige qatnashqan gruziyening 16 kuchluk arisigha kirishi kopchilikni heyran qaldurdi.
ispaniyening xanliq madrid komandisida top oynaydighan 19 yashliq turk putbol cholpini arda guler yawropa longqisi putbol musabiqisi guruppa musabiqiside, 2024-yili iyun.
uyghurlar eng kop yashaydighan dolet turkiye 2008-yilidin buyan tunji qetim guruppa musabiqiliridin chiqip 16 kuchluk komanda qatarigha kirdi. buninggha qoshulup yash putbol cholpini arda guler putun turk xelqige ilham boldi. bu ehwal uyghurlarningmu diqqitini tartip, ularning kelguside oz wekillirining xelqara sehnide parlishigha bolghan umidini kucheytti. nurghun uyghur ata-anilar perzentlirining kelguside tenterbiye we putbol saheside yuqiri pellige chiqishini umid qilidu.
turkiyening musabiqiliride ay yultuzluq qizil renglik turkiye bayriqining arisida kozge cheliqip qalghan sherqiy turkistanning ay yultuzluq kok bayriqi musabiqige diqqet qiliwatqan uyghurlarni hayajangha chomdurdi. germaniye sheherliride her qaysi doletning putbol mestaniliri oz doletlirining bayriqi bilen kochilarni toldurghan waqtlarda, bularning arisida uyghurlarning bayriqimu jewlan qildi. bu weqeler yawropa longqisi putbol musabiqisining peqet tenterbiye paaliyitila emes, belki her xil millet we medeniyetlerning ozini ipadilesh sehnisi ikenlikini korsetti.
turkiye dolet telewiziyeside neq meydandin tarqitilghan turkiye we chex jumhuriyiti komandiliri arisidiki guruppa musabiqiside kozge cheliqqan sherqiy turkistanning ay yultuzluq kok bayriqi.
xitay gerche kuchluk putbol doliti bolmisimu, bezi xitay shirketliri yawropa longqisigha meblegh selish arqiliq ozlirining xelqaraliq tesirini kucheytishke urunmaqta. mesilen, BYD shirkiti musabiqining resmiy hamiyliridin biri boldi, uning elektir mashiniliri musabiqe meydanlirida korunerlik orungha qoyuldi. AliPay bolsa reqemlik tolesh saheside hemkarliq ornatti, musabiqe jeryanida ozining tolesh sistemisini teshwiq qildi.
xitay pul tolesh supisi AliPay sekkiz yilliq toxtam imzalap, 2018-yildin 2026-yilghiche yawropa putbolchilar birleshmisi erler putbol musabiqilirining resmiy meblegh salghuchisi bolghan bolup, bu musabiqiler 2020, 2024 yillirdiki yawropa longqisini talishish musabiqiliri we yawropa dolet komandilirining yilliq musabiqilirini oz ichige alidu.
biraq, bu shirketlerning qatnishishi xelqarada bezi tenqidlerge uchridi. kishilik hoquq teshkilatliri bu shirketlerning sherqiy turkistandiki mejburiy emgek bilen munasiwiti barliqini otturigha qoydi. ular bu shirketlerning uyghurlargha qaritilghan besim we zulumgha turtke boluwatqanliqini bildurdi. bu ehwal xelqarada chong munazire qozghidi we bezi tamashibinlarning naraziliqini kelturup chiqardi.
bu weziyet, dunyawi sport paaliyetliri bilen siyaset we insan hoquqliri arisidiki murekkep munasiwetni korsitip berdi. bir tereptin putbol dunyani birleshturush rolini oynisa, yene bir tereptin u xelqaraliq munazire we kuch sinashning sehnisige aylanmaqta.
-dilshat sultan
2024-yili 30-iyun
