xitay dolet reisi shi jinping bilen amerika prezidenti jo baydin peroda otkuzulgen «asiya tinch okyan iqtisadiy hemkarliq munbiri» (APEC) bashliqlar yighinida korushken bolup, bu ikki dolet rehbirining axirqi qetim uchrishishi bolup qalidu. korushushte ikki dolet munasiwiti, soda, riqabetni birterep qilish, xelqaraliq mesililer we teywen qatarliqlar temilar muzakire qilinghan bolup, uyghurlar yaki kishilik hoquq mesilsi tilgha elinmighan.
xewer qilinishiche, jenubiy amerikidiki peruning paytexti limada otkuzulgen APEC bashliqlar yighini harpisida otkuzulgen uchrishshita, shi jinping xitay bilen amerikining «oz-ara hormet qilish» ni saqlashning muhimliqini tekitligen.
tehlilchilerning qarishiche, shi jinpingning uchrishshita qilghan sozi baydinnila emes, belki yengidin saylanghan donald trampnimu meqset qilghandek qilatti. gerche shi jinping tirampning ismini tilgha almighan bolsimu, emma yengi amerika prezidentining 5-noyabirdiki saylamda ghelibe qilghanliqini tekitligen. shi jinping mundaq degen: «amerika emdila chong saylamni axirlashturdi, xitayning xitay-amerika munasiwitining muqim, saghlam we imkaniyetlik sijil tereqqiyatini ilgiri surushtiki meqsiti ozgermidi».
shi jinping keler yili 20-yanwarda wezipige olturidighan tramqa isharet qilip, «xitay yengi amerika hokumiti bilen bolghan alaqini saqlap, hemkarliqni kengeytip, ixtilapni bashqurup, xitay-amerika munasiwitining ongushluq otushini ishqa ashurup, ikki xelqqe nep yetkuzushni xalaydu,» degen.
shi yene mundaq dedi: «eger biz bir-birimizni reqib yaki dushmen dep qarisaq, nachar riqabetke qatniship, bir-birimizge ziyan yetkuzushke urunsaq, xitay-amerika munasiwitini qalaymiqanlashturimiz, hetta ularni keynige chekindurimiz».
tramp 2017-yildin 2021-yilghiche prezidentliq wezipisini otigen. u wezipe otigen mezgilde, amerikining xitay bilen bolghan munasiwiti bir mezgil yuqiri jiddiylikni bashtin kechurdi, buning ichide trampning xitay tawarliridin elinidighan tamoJna beji kelturup chiqarghan soda urushimu bar.
saylam riqabiti paaliyetliri jeryanida, tramp amerika saylighuchilirigha bergen wedisining bir qismi supitide amerika yasimichiliqini xitay riqabitidin qoghdashqa wede berdi. 11-ayning 4-kuni, tiramp michigan shitatining Grand Rapids diki eng axirqi saylam paaliyitide maxtinip: «men xitaydin nechche yuz milyard dollar baj we tamoJna beji aldim, ular bizge tolidi» dedi.
2024-yili 19-yanwar
