uyghurlarning uzaq esirlik siyasiy tarixigha qarighanda, uyghurlar ozlirining mewjutluq kureshliride reqibliri teripidin biwasite jismaniy jehettin yengilgen emes. uyghurlarning reqiblirining ghalip chiqishi kopinche halda bu milletning oz ichidiki ittipaqsizliq we siyasiy jehettiki yetersizlikler, buninggha qoshulup tashqi chong doletlerning uyghur siyasiy teqdirini qamal qiliwelishi netijiside emelge ashqan. uyghurlar arisidiki ichki nizalar, rayonlar arisidiki milliy psixikiliq we medeniyet perqliri shuningdek ideologiyelik toqunushlar 20-esir uyghur siyasiy hayatining bextsizliklerge yoluqushidiki amillardin bolup hesablinidu.
''''''''''''
1864-1878-yilidiki qeshqeriye we yaki yette sheher dolitining 14 yilliq qisqa omri uyghurlarning tarixidiki xainliq bilen sadaqetmenlikning toqunush nuqtisi bolup, mensepperes, hesetxor uyghur begliri zozongtangni qeshqeriyening ajizliqliri heqqidiki uchurlargha ige qilipla qalmastin belki, uninggha masliship, yaqup begni zeherlidi shuningdek zozongtang qoshunlirini yette sheherge bashlap kelip, sansizlighan oz qerindashlirining qanlirining eqishini kelturup chiqardi. uyghurlarning horluk uchun kuresh qilish tarixigha nezer salghanda ularning teleysizlikliri we pajielirige ozliri seweb bolghandekmu korunidu. chunki, bu xelqte qehrimanlarning sani qanche kop bolsa, pursetperes we mensepperes xainlarmu shunche kop idi. buning tup sewebini shexsiy adawet, menpeetpereslik, men-menichilik we hesetxorluq qatarliq illetlerge baghlash mumkin. shexsiy adawet we shexsiy menpeetni kozligen ademler hemishe oz qerindashliri bilen bolghan toqunushlarda uchinchi bir dushmenning kuchidin paydilinip, milletdash reqibige zerbe berishke adetlengen. bu ademler daim degudek oz xelqi arisidiki qarshiliqlarni dushmenning kuchi bilen yoq qilishqa ogengen. misal kelturush toghra kelse, uyghur tarixidin buninggha talay pakitlarni tepish mumkin.
