amerika-xitay mehbuslarni almashturush kelishimige asasen ijra qilinghan mexpiy herikette uch uyghurning chet elge chiqishqa ruxset qilinghan. melum bolushiche, amerika bilen xitay otturisidiki sohbetler netijiside, ikki terep ozara mehbus almashturushqa kelishken. netijide xitay dailiri uch neper amerika puqrasini qoyup berish bilen birge, adwokat nuri turkel ependining anisi ayshem mamut xanimning hem shundaqla, yene bir neper amerika puqrasi bolghan uyghur erning qizi bilen bille amerikagha ketishige qoshulghan.
«nyu-york waqti geziti» 2-dekabir kuni «xitayda qapsilip qalghan uyghurlarni amerikigha elip kelishning mexpiy pilani ichide» namliq mexsus xewerni elan qilip, baydin hokumitining amerikadiki uyghur adwokat, doletlik xelqara diniy erkinlik komitetining sabiq reisi nuri turkel ependining anisi ayshem mamut xanimni amerikagha ekelgenlikini dunyagha ashkarilighan idi.
niyuyork waqit gezitining xewiride bildurulushiche, amerika emeldarliri aldinqi hepte amerika bilen xitay esir almashturush herikitide xitayning uch amerikiliq erni qoyup bergenlikini, ularning biri amerika federatip tekshurush idarisining uchurchisi ikenlikini, amerika turmige qamalghan ikki xitay jasus we kem degende bir xitay puqrasini qoyup bergenlikini, emma mehbus almashturushning bir qismi supitide, xitay un-tinsiz halda uch uyghurni qoyup berishke qoshulghanliqini, ularning biri amerika puqrasi ikenlikini, ular xitaydin amerikigha kelgenlikini bildurgen.
xewerde qeyt qilinishiche, bir hepte ilgiri sherqiy turkistandiki xitay saqchiliri tuyuqsiz aishe mamut xanimining oyige kelgen bolup, ular uninggha nerse-kereklirini teyyarlap somkisigha qachilashni eytqan. aishe xanim xitay saqchiliri uni turmige yaki jaza lagerigha solimaqchi boldi, dep oylighan; nurghun uyghurlargha oxshash tashqi dunyadin alaqisi uzulup qalidighanliqi, bezide nechche yillap ailisige kelelmeydighanliqi xiyaligha kelgen. emma oylimighan yerdin tot kundin keyin, 73 yashqa kirip qalghan aishe mamut xanim amerikining wirginiye ishtatida 20 yil korup baqmighan ikki oghli we ilgiri bir qetimmu korup baqmighan tot newrisi bilen jem bolghan. aishe mamut xanimning chong oghli amerikining xelqara diniy erkinlik komitetining sabiq reisi nuri turkel ependi bolup, aishe xanimning chegradin chiqishi izchil cheklinip chekligen.
melum bolushiche, bayden hokumiti esir almashturush kelishimining uyghurlargha chetishliq qismini texi elan qilmighan bolup, niyuyork waqit geziti bu xewerni tunji qetim ashkarilanghan. kop yillardin buyan, amerika emeldarliri xitay emeldarliri bilen korushkende uyghurlarni tilgha alghan bolup, pirezident bayden shi jinping bilen bolghan ikki qetimliq uchrishishta aishe mamut xanimni tilgha alghan.
melum bolushiche, nuri turkel ependining uyghur dawasidiki aktiplarning biri bolushi sewebidin xitay hokumiti xeli burunla yeni 2006-yilidila uning ata-anisining pasportlirini tartiwalghan. 2015-yili xitay dairiliri nuri turkelning dadisining turkiyege kelip, tot oghli bilen qisqa muddet korushushige yol qoyghan bolsimu, apisining berishigha yol qoymighan.
nuri turkel ependi apisining amerikaning mexsus ayropilani bilen teksas shitatidiki bir herbiy ayrodurumgha qonushi we u yerde bir herbiy qomandan teripidin kutuwelinip ozige salamet tapshurup berilishige qeder bolghan bu jeryanlarning ozide hem xushalliq hem bir amerika puqrasi bolghanliqi uchun cheksiz iptixarliq tuyghusi peyda qilghanliqini eytti.
2024-yili 4-dekabir
