engiliye taratqusi «telegraf» 13-dekabir «suriyediki uyghur jengchiler keyinki qedemde xitaygha qarshi atlinidighanliqi heqqide qesem qildi» mawzuluq xewer elan qilghan bolup, turkistan islam partiyesi: «asasliq wezipimiz sherqiy turkistan musulmanlirini xitay ishghaliyitidin azad qilish» degen.
telegraf tori xewiride beshshar esedni aghdurush jenglirige hemkarlashqan uyghur qoralliq teshkilatining qoralliq kureshni kelerki qetim sherqiy turkistanni ishghal qilip yetiwatqan xitay bilen qilidighanliqi heqqide qesem qilghanliqi, turkistan islam partiyesining suriye hakimiyiti yiqilghan 8-dekabir kuni elan qilghan sinida herbiy forma kiyip aptomat tutqan uyghur jengchining xitaygha tehdit selip: «hazir biz suriyede allah yolida kuresh qilmaqtimiz, biz buningdin keyin urumchi, aqsu we qeshqerdimu dawamliq kuresh qilimiz» degenliki, niqablanghan yene bir uyghurning: «biz xitay ishghaliyitidiki sherqiy turkistandin kelgen. yeqin kelguside xitayni sherqiy turkistandin qoghlap chiqirimiz. biz nowette homs, idlibta jeng qilduq. biz yeqin kelguside bu jengni sherqiy turkistanda dawamlashturimiz. allah bu yerde bizge nusret berdi, allah bizge oz wetinimiz sherqiy turkistandimu ghelibe ata qilidu» degenliki qeyt qilinghan. ular muxbirgha yene heriket bashlanghandin tartip hazirghiche hechqandaq harghinliq hes qilmighanliqini, bu jengde ezeldin qorqunch hes qilip baqmighanliqini bildurushken.
xewerde yene turkistan islam partiyesining suriye turuwatqanliqigha on yildin ashqanliqi, turkistan islam partiyesining xitayning uyghurlargha qaratqan eghir basturushliridin qechip chiqqan uyghurlardin teshkil tapqanliqi, suriyede beshshar esed hakimiyitige qarshi jenglerge rehberlik qilghan heyetu tehrir shamgha qoshulghanliqi, yeqinqi kunlerde teshwiqat paaliyitini kucheytish bilen birge, heyetu tehrir sham bilen birge jeng qilghanliqi qeyt qilinghan.
ashkarilanghan bir sinda 2024-yili 11-ayning axirida suriye qozghilangchilirining hujumi qozghilip uzun otmeyla, turkistan islam partiyesining esed qisimlirigha qarshi jeng qiliwatqanliqi korsitilgen. yene bir sinda bolsa ularning tanka heydep, hilal ay bilen yultuz belgisi chushurulgen kok bayraqlarni lepildetken halda demeshqqe kirgenliki korsitilgen.
sin uchurlirigha asaslanghanda, turkistan islam partiyesi 10-we 11-dekabir kunliri suriyening istrategiyelik port shehiri latakiye we tertusqa kirgen, her ikki sheher suriyening dengiz qirghiqigha jaylashqan bolup, bu yerde ilgiri rusiye qisimliri turghan.
suriye ichki urushi boyiche musteqil tetqiqatchi eymen jewad el temimi muxbirgha: «suriye qozghilangchilarning ghelibiside turkistan islam partiyesi belgilik rol oynidi» degen.
teyyarlighuchi: abduxeber rejep
