2014- yildin buyan taylandta tutup turuluwatqan 48 neper uyghurning teqdiri we ularning herwaqit xitaygha qayturulush xewpi, muhajirettiki uyghur teshkilatliri bilen uyghur jamaitini kuchluk endishilenduruwatqan mesililerning biri bolup keldi. yeqinda tayland turmisidiki uyghur tutqunlarning xitaygha qayturulush xewpining otturigha chiqishi, muhajirettiki uyghur jamaitini yene bir qetim jiddiyleshturmekte.
igilinishiche, istanbuldiki xelqara sherqiy turkistan teshkilatlar birlikidin teshkillengen bir heyet tayland turmiside 10 nechche yildin beri yetiwatqan uyghurlarning xitaygha qayturulushini tosush uchun jiddiy heriketke otup, 14-yanwar kuni enqerede bir qatar uchrishilarda bolghan. teshkilat reisi hidayetullah oghuzxan bashchiliqidiki heyet turkiyediki hakimiyet yurguzuwatqan adalet we tereqqiyat partiyesi tashqi munasiwet bolumining reisi zefer siyaqaya bilen korushken. heyet yene turkiye parlamenti insan heqliri komitetining reisi we sabiq aile we ijtimaiy mulazimet ishliri ministiri derya yanik xanimni ziyaret qilghan bolup, derya yanik xanimgha taylandta tutup turuluwatqan uyghurlarning mesilisini yetkuzgen.
xelqara sherqiy turkistan teshkilatlar birliki heyiti yene enqerediki tayland elchixanisida tayland bash elchisi bilen korushup, taylandtiki uyghurlarni xitaygha qayturmasliq heqqidiki telipini uqturghan. bash elchi tayland tashqi ishlar ministirining teshkilatlar birliki heyitining ziyaritige jawab teriqisde ewetken mexsus xetini oqup bergen. mezkur xette tayland hokumitining herqandaq bir qarar chiqirishta taylandning musteqil iradisi, tayland qanuni, herqaysi doletler bilen bolghan alaqisi, insan heqliri we xelqara qanun, doletning herqaysi organlirining tewsiyesi qatarliq besh pirinsipqa tayinidighanliqi, emma uyghurlarni xitaygha qayturush heqqide tayland hokumitining hechqandaq bir qarar chiqarmighanliqi we bundaq niyiti yoq ikenliki bildurulgen. xette yene tayland hokumitining tutqundiki uyghurlarning bixeterliki we salametliki uchun kuch chiqiriwatqanliqi qeyt qilinghan.
14-yanwar kuni dunya uyghur qurultiyining reisi turghunjan alawudun ependi bayanat elan qilip, d u q ning herqaysi doletlerdiki tarmaq organliri, ishxaniliri we mesul xadimliri, shundaqla herqaysiy doletlerdiki uyghur jamaitini «yer shari xarakterlik erkin uyghur musapirliri namayishi» elip berishqa chaqiriq qildi. u bayanatida 17-yanwar, yeni jume kuni putun dunyadiki uyghurlarning ozliri turushluq doletlerdiki tayland elchixanisi yaki konsulxanisi aldigha yighilip, ammiwi naraziliq namayishi otkuzushke chaqirdi.
igilinishiche, yawropa doletliridiki uyghur teshkilatliri we siyasiy paaliyetchiler ozliri turushluq doletler hokumetlirining bu ishqa kuch chiqirishini telep qilidighan lobichiliq paaliyetlirini jiddiy qanat yaydurghanliqi melum.
2025-yili 16-yanwar
