amerikida yashawatqan peshqedem inqilapchi, siyasetchi, harmas paaliyetchi we jamaet erbabi ghulamidin paxta ependi 2025-yil 2-ayning 19-kuni seherde nyu-yorkta 95 yeshida wapat boldi. 2-ayning 20-kuni merhumning meyiti nyu-yorkning uzun aral (Long Island) rayonidiki musulmanlar qebristanliqigha depne qilindi. shundaq qilip, amerikadiki tunji ewlad uyghur muhajiri, sherqiy turkistan dawasining harmas jengchisi ghulamidin paxta bu dunyadin ketti.
merhumning wapat bolghanliq xewiri fesbok qatarliq ijtimaiy alaqe wasitiliride tarqalghandin keyin, dunyaning herqaysi jaylirida yashawatqan uyghurlar wetenperwerliki, milletperwerliki bilen hormetke sazawer bolghan merhum ghulamidin paxtining wapatidin chongqur qayghugha chomdi we teziyelirini bildurushti.
merhum 1930-yili 15-aprel qeshqerde oqumushluq ailide dunyagha kelgen bolup, uning dadisi exmet paxta qeshqerde ata miras paxta tijariti bilen shughullinip kelgen, oz dewrining oqumushluq zatliridin bolup, 1933-1934-yilliri sherqiy turkistan islam jumhuriyitide muhim wezipilerni otigen. u, oz waqtida general mehmud muhitining qollishigha erishken. 1937-yil mehmud muhiti qeshqerni tashlap chet elge ketishke mejbur bolghandin keyin sheng shisey qeshqerde dangliq uyghur bayliri we ziyaliylirini tutqun qilidu. exmet paxtimu chet elge ketishke mejbur bolidu, ailisidikiler uni olup ketti dep bilidu. qeshqerde baliliq dewrini otkuzgen ghulamidin paxta aridin 14 yil otkende dadisining turkiyede hayat ikenlikidin xewer tapidu we turkiyege kelip dadisi bilen jem bolidu.
ghulamidin paxtaning dadisi exmet paxta bilen istanbulda jem bolghanda chushken suriti. 1950-yillar, turkiye.
ghulamidin paxta 1955-yil germaniyege oqush uchun barghan we keyinki yillarda «azadliq radiyosi», «amerika awazi» radiyosida xizmet qilip, uyghurlarning awazini dunyagha, xususen gherb dunyasigha yetkuzushke zor tohpe qoshqan.
1960-yillarda u radiyo teripidin nyu-yorktiki bash ishtabigha ewetilip, ottura asiya xewerlirini anglitidighan muxbirliqqa teyinlinidu. u bir yaqtin «azadliq radiyosi» uchun ishlise, bir yaqtin «amerika awazi» radiyosining ozbekche qanilidiki «asiyagha echilghan nezer» sehipisi uchun maqale yazidu. keyin u amerikada «amerika turkistanliqlar birliki» teshkilatini qurup, oz milliti we ottura asiyadiki qerindashlirining erkinlik teleplirini amerikagha yetkuzidu hem dunyagha anglitidu. uning uchun kop yil paaliyet qilidu.
ghulamidin paxtaning depne murasimi korunushliri. 2025-yili 20-fewral, nyu-york.
2025-yili 20-fewral
