amerikida donald tramp aqsaraygha qaytip kelgendin keyin uning xitay siyasiti we amerika-xitay arisidiki «soda urushi» qizziq nuqta boldi. tramp xitaydin import qilinghan mehsulatlargha qoshumche tamoJna beji qoyghandin keyin, xitay terepmu amerika mehsulatlirigha baj qoydi we bir qsim amerika shirketlirini imbargo tizimlikige kirguzdi. shuning bilen birge, ikki terep arisidiki «eghiz jeingi»mu qizzishqa bashlidi. xitay emeldarliri amerikini agahlandurup, «her qandaq shekildiki urushqa teyyar ikenlikini» eytti.
xitay och elish tedbirlirini elan qildi
amerika prezidenti donald tirampning xitay tawarlirigha qaratqan tamoJna bejini %20 ke osturush qarari seyshenbe kuni resmiy kuchke ige bolushi bilen xitayning kuchluk naraziliqini qozghidi.
xitay dolet ishliri mehkimisi 4-mart seyshenbe seyshenbe kuni bayanat elan qilip, 10-marttin bashlap, amerikidin kelgen bir qisim import mehsulatlirigha qoshumche tamoJna beji elinidighanliqini elan qildi.
bayanatta eytilishiche, xitay amerikidin import qilinghan toxu, bughday, kommiqonaq we paxtidin % 15 tamoJna beji alidu; chilan, purchaq, tongguz goshi, kala goshi, su mehsulatliri, mewe, koktat we sut mehsulatliridin %10 tamoJna beji alidu.
shuning bilen birge, xitay soda ministirliki teywenge qoral-yaragh setishqa qatnashqanliqini bahane qilip amerikidiki 10 orunni ishenchsiz orunlar tizimlikige kirguzgen bolup, ularning xitay munasiwetlik import-ekisport paaliyetliri bilen shughullinishini we xitaygha yengi meblegh selishi cheklinidiken.
xitay soda ministirliqining bayanatchisi mundaq dedi: TCOM we Stick Rudder Enterprises LLC qatarliq 10 shirket xitayning qarshi turushigha qarimay, teywenge qoral setish yaki teywen bilen bolghan herbiy we texnika hemkarliqigha chetishliq bolup, xitayning igilik hoquqi, bixeterliki we tereqqiyat menpeetige ziyan yetkuzdi, shunga, alaqidar orunlarning mesuliyiti tashqi soda qanuni we dolet bixeterlik qanuni qatarliq alaqidar qanunlar boyiche surushte qilinidu.
uningdin bashqa, xitay soda ministirliki seyshenbe kuni yene 15 amerika emeliy gewdisini eksportni kontrol qilish tizimlikige qoshqanliqini bildurdi.
buningdin ilgiri, amerika prezidenti tramp xitayning amerikigha fantanil etkeschilikini tizginliyelmigenlikini bahane qilip, beyjing waqti 4-mart chushtin bashlap xitaydin import qilinghan mehsulatlargha %10 qoshumche tamoJna beji qoyghan bolup, buning bilen tamoJna bejii % 20 ke yetken. tiramp ijraiye buyruqida, xitayning «qanunsiz zeherlik chekimlik krizisini peseytish uchun yeterlik ish qilmighanliqini» eytti.
xitay: «biz her qandaq urushqa teyyar»
xitayning amerikida turushluq bash elchixanisi X hesabida mundaq dedi: «eger amerikining arzu qilidighini urush bolsa, meyli tamoJna urushi, soda urushi yaki bashqa her qandaq urush bolsun, biz axirighiche kuresh qilishqa teyyar».
shuning bilen birge, xitay tashqi ishlar ministirlikimu amerika bilen «axirghiche urush qilidighanliqini» eytti. xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi li jyen peyshenbe kuni amerikining xitay mehsulatlirigha qoyghan tamoJna beji heqqide toxtilip, «tamoJna beji, soda urushi yaki bashqa her qandaq urushta amerika bilen axirighiche kuresh qilidighanliqi» ni tekitlidi.
bu tramp prezidentliq wezipisini tapshuruwalghandin buyan xitaydin kelgen eng kuchluk sozler idi. bu sozler xitay rehberliri beyjinggha yilda bir qetim otkuzulidighan memliketlik xelq qurultiyigha yighilghanda otturigha qoyuldi.
xitay bash ministiri li chyang 5-mart charshenbe kuni memliketlik xelq qurultiyi yighinida qilghan sozide, mudapie chiqimini bu yil yene %7.2 ashuridighanliqini elan qildi. li chyang yene «bir esirde korulmigen zor ozgirishler dunyaning her qaysi jaylirida teximu tez surette otturigha chiqmaqta» dep agahlandurdi.
2025-yili 6-mart
