tayland hokumiti 40 neper uyghurni ularning iradisige we xelqara qanunlargha xilap halda xitaygha tapshurup bergendin keyin, tayland emeldarliri bu uyghurlarni bashqa doletlerning qobul qilishni xalimighanliqini eytqan idi. amerika we kanada qatarliq doletlerning taylandta 11 yildin buyan tutup turuluwatqan uyghurlarni qobul qilish uchun teklip sunghanliqi otturigha chiqqandin keyin, tayland dairiliri bashqa doletlerdin teklip kelgenlikini etirap qildi.
royters agentliqining xewer qilishiche, 40 uyghurni xitaygha qayturush mesiliside ozini aqlap kelgen tayland hokumiti bashqa doletlerning uyghurlarni qobul qilish teklipi bolsimu xitay tehditidin qorqup ularni qayturup bergenlikini ashkarilidi. tayland hokumiti oz qilmishlirining xelqaraliq qanun we insaniy hoquq mejburiyetlirige uyghun ikenlikini eytip kelgen idi. taylandning muawin tashqi ishlar ministiri rast chalechan (Russ Chaleechan) muxbirlargha, eger bu uyghurlar bashqa doletlerge orunlashturulghan bolsa, buning beyjingning och elishini kelturup chiqirishi mumkinliki, shunga uyghurlarning xitaygha qayturulushining taylandning menpeetige xizmet qilidighanliqini eytqan.
taylandning muawin bash ministiri we mudapie ministiri pumtam wechayachay dushenbe kuni ozini aqlap, hechqandaq doletning taylandta tutup turulghan 48 uyghurni orunlashturush toghrisida eniq teklip bermigenlikini eytqan. u sozide: «biz on nechche yil kuttuq, men nurghun chong doletler bilen sozleshtim, emma hechkim manga bu uyghurlarni orunlashturush heqqide eniq ipade bildurmidi» degen. halbuki u 2006-yilidin 2023-yilining otturilirighiche hokumette wezipe otimigen.
xewer qilinishiche, amerika tashqi ishlar ministirliqining bir emeldari amerikining bu 48 uyghurni orunlashturush teklipi bergenlikini eytqan. ismini ashkarilimighan bu amerikiliq emeldar sozide: «kop yillardin buyan, amerika bundaq ehwalning yuz berishining aldini elish uchun tayland emeldarliri bilen hemkarlashti, jumlidin uyghurlarni bashqa doletke orunlashturush heqqide qayta-qayta teklip sundi. bir mezgil bu mesilige amerika hokumitimu arilashti» degen.
diplomatlar we ehwaldin biwasite xewerdarlarni oz ichige alghan tot xewer menbesining ashkarilishiche, kanadamu taylandta tutup turulghan uyghurlargha panahliq teklipi bergen. bularning ichidiki ikki xewer menbesi yene awstraliyeningmu panahliq teklipi bergenlikini eytqan. emma tayland xitay bilen ziddiyetliship qelishidin ensirep, bu tekliplerni qobul qilmighan.
taylandning muawin tashqi ishlar ministiri rus jalichandra tayland hokumitining bundin ilgiriki bayanlirini inkar qilip, ilgiri heqiqeten bir qisim doletlerning uyghurlarni orunlashturush teklipi sunghanliqini etirap qilghan. u yene tayland hokumitining 40 uyghurni xitaygha qayturup berish qararida oz dolitining menpeetini chiqish qilghanliqini, uyghurlarni bashqa doletlerge ewetken teqdirde, xitayning och elishidin ensirigenlikini bildurgen.
melum bolushiche, otken ayda tayland bash ministiri shinawatra xitayda ziyarette bolghan bolup, u shi jinpingning alahide kutuwelishigha erishken. iqtisadiy hemkarliqni kucheytip, sayahetchilikni rawajlandurush, medeniyet alaqisini kengeytip, «kop tereplik ishenchi» ni ashurush ziyaritining kuntertipidiki asasliq tema bolghan.
shinawatraning xitay ziyaritidin keyin, taylandning 27-fewral 40 uyghurni xitaygha qayturushining arqisidinla xitayning bayte dens guruhigha qarashliq tik-tok shirkiti, kelgusi besh yilda taylandtiki sanliq melumat merkizining mulazimet qurulushigha 8 milyard 800 milyon dollar meblegh salidighanliqini jakarlighanidi.
2025-yili 9-mart
