amerikida prezident tramp qayta wezipige olturghandin buyan bir qatar ijraiye buyruqlirini imzalighan idi. shu qatarda, otken hepte axiri imzalanghan bir buyruqqa asasen, «erkin asiya radiosi» (RFA) qatarliq bir qisim axbarat orunlirigha teminlinidighan federatsiye meblighi toxtitilghan. halbuki, erkin asiya radiyosi peqet federatsiye meblighigila tayinidighan axbarat orgini bolup, mebleghning toxtishishi bilen radioning axbarat paaliyetliri toxtash xewpige duch kelidu.
royters agentliqining xewer qilishiche, prezident donald tramp hokumet meblegh salghan axbarat wasitilirining bash orgini bolghan amerika yershari axbarat agentliqi (USAGM) we bashqa alte federatsiye orginining taqilishi heqqide buyruq chushurup bir kundin keyin, amerika awazining 1300 din artuq xizmetchisi shenbe kuni dem elishqa qoyup berilgen; erkin asiya radiosi bilen erkin yawropa raiosigha berilidighan meblegh toxtitilghan.
amerika pirezidenti donald tramp 14-mart jume kuni kechte chiqarghan ijraiye buyruqida amerika xelqara axbarat agentliqi (USAGM) terkibidiki «mewjut bolushi qanun teripidin bekitilmigen organlar» ni qisqartish telep qilinghan. amerika xelqara axbarat agentliqi bolsa erkin asiya radiyosi we bashqa bir qanche musteqil xelqaraliq axbarat organlirini meblegh bilen teminleydighan federatsiye agentliqi hesablinidu. adette mezkur organning meblighi amerika dolet mejlisi teripidin testiqlinidu; USAGM bu mebleghni oz terkibidiki her qaysi axbarat organlirigha teqsim qilidu.
pirezident donald trampning bu ijraiye buyruqida, amerika xelqara axbarat agentliqi (USAGM), muzeylar, oysizler mesilisini hel qilish orni, az sanliq milletler ishlirini tereqqiy qildurush orni we bashqa turler ustide ishleydighan hokumetke biwasite baghlanmaydighan alte organni «qanungha eng uyghun halette» qisqartishni buyrughan.
15-mart kuni amerika xelqara axbarat agentliqining aliy meslihetchisi kari leyk (Kari Lake) ning imzasi bilen erkin asiya radiyosi pirezidentigha ewetilgen mexsus xette, erkin asiya radiyosigha teminliniwatqan federatsiye meblighining toxtitilghanliqi eytilghan. shuning bilen bir waqitta, barliq ishlitilmigen pullarni tezdin qayturush mejburiyitining barliqi eskertilgen. bu xette yene kelgusi 30 kun ichide bu toghriliq erz sunsa bolidighanliqi tekitlengen.
erkin asiya radiosning xewer qilishiche, prezident trampning buyruqida, amerika xelqara axbarat agentliqining terkibidiki «mewjut bolushi qanun teripidin bekitilmigen» axbarat organliri nezerde tutulghan, emma erkin asiya radiyosining «mewjut bolushi qanun teripidin bekitilgen» bolup, «xelqara radiyo-telewiziye qanuni» boyiche amerika dolet mejlisi teripidin qurulghan.
xewerde eytilishiche, erkin asiya radiyosi peqetla federatsiye meblighige tayinidighan axbarat orgini bolup, erkin asiya radiyosining barliq meshghulatlirining qandaq shekilde we qachan toxtaydighanliqi hazirche eniq emes iken. erkin asiya radiyosi 1996-yili tunji qetim xitay tilida anglitish bashlighan bolup, keyinki yillarda yene kanton (guangdong), uyghur, tibet, koreyan, kambodJa, weytnam, berma we laos qatarliq toqquz tilda anglitish beridighan kop tilliq radiyo bolup kengeygen.
erkin asiya radiyosining pirezidenti bey fang 15-mart kuni bergen bayanatida, bu ijraiye buyruqigha qarita mundaq degen: «erkin asiya radiyosigha beriliwatqan federatsiye meblighining toxtitilishi, emeliyette diktatorlargha we mustebitlerge berilgen mukapattur. bu yene xitay kompartiyesini oz ichige alghan mustebit kuchlerning oz teshwiqatlirining taratqu boshluqida cheklimisiz tarqilishi we tesir korsitishige purset hazirlap beridu». u yene mundaq degen: «bugunki bu uqturush heqiqetni bilish uchun her heptide erkin asiya radiyosining xewerlirini anglawatqan 60 milyongha yeqin anglighuchini uchur erkinlikidin mehrum qilipla qalmay, belki yene amerikaning riqabetchilirige payda yetkuzidu.»
melum bolushiche,, USAGM ning kunluki astida yuz milyonlarche anglighuchisi bolghan 60 din artuq tilda anglitish beridighan radiyo istansisi bar bolup, bularning ichide erkin yawropa radiyosi \ azadliq radiyosi qatarliq taratqularmu bar iken. ularningmu meblighi 15-marttin bashlap oxshashla toxtitiwetilgen. mezkur organ teripidin biwasite bashqurulidighan «amerika awazi» we «kubagha anglitish» radiyosi 15-mart shenbe kunidin bashlap barliq xadimlirini maashliq shekilde waqitliq dem elishqa qoyup bergen.
«amerika awazi» ning bash direktori maykil abramowitz (Michael Abramowitz) ozining feysbuk betige mundaq yazghan: «men bugun etigen ‹amerika awazi› diki barliq xadimlarning, yeni 1300 din artuq muxbir, pirogramma teyyarlighuchi we memuriy xadimning dem elishqa qoyup berilgenlikidin xewer taptim, ularning arisida menmu bar.»
2025-yili 17-mart
