xitay xelq awiyatsiye idarisi yeqinda organ tor bekitide puqralar ayrodurumlirining namini ozgertilishi heqqide uqturush chiqarghan bolup, urumchi diwopu xelqara ayrodurumining namini «urumchi tiyanshan xelqara ayrodurumi»gha ozgertken. bu urumchi diwopu xelqara ayrodurumining namini ozgertish resmiyitining resmiy tamamlanghanliqidin derek beridiken.
xitayning sherqiy turkistandiki yer-jay namlirini xalighanche ozgertishi, hetta esirler boyi dawamliship kelgen uyghurche yer-jay namlirini ozgertip, uning ornigha xitayche namlarni bekitip ishlitishi, her sahe kishilirining kuchluk diqqitini qozghimaqta. nurghunlighan uyghur mehellilirining ismi kommunizm idiologiyisini ekis etturidighan yengi isimlargha ozgertildi. mutexessisler bu irqiy qirghinchiliqning bir qismi bolup, uyghur medeniyiti we milliy kimlikige qaritilghan zerbe dep qaridi. buningdin bashqa «tengritagh» qatarliq uyghur edebiyat-seniti we metbuatlirida keng omumlashqan simwolluq menige sozlermu yeqinqi yillarda xitayche teleppuzigha asasen «tyanshan» dep ozgertildi.
xitay xelq torining 21-mart xewer qilishiche, 2024-yil 23-iyul atalmish shinjang ayrodurum guruhi diwopu xelqara ayrodurumining namini «urumchi tiyanshan xelqara ayrodurumi»gha ozgertish toghrisida jemiyettin pikir elish uqturushi chiqarghanliqini dewa qilghan bolup, bu ayda isim ozgertish testiqlanghan.
«shinjang geziti» ning bu heqtiki xewiride mundaq deyilgen: «tyenshan tagh tizmisi xitay, qazaqistan, qirghizistan we ozbekistandin ibaret tot doletni kesip otken bolup, shinjang jughrapiyesining ozgiche simwoli. urumchi ayroporti shinjangning sirtqa echilghan derwazisi bolush supiti bilen, ayrodromning yengi terminal binasi tyenshan teghi temisi bilen layihelengen bolup, shinjangning qar bilen qaplanghan taghliri we qumluqlirining ozgiche menzirisini gewdilenduridu».
«gezit» ning xewirige qarighanda, 2024-yili 7-ayda, shinjang ayrodrom gorohi urumchi sheherlik xelq hokumiti arqiliq diwopu xelqara ayrodromini urumchi tyenshen xelqara ayrodromigha ozgertish teklipi toghrisida jamaet pikiri telep qilish uqturushi chiqarghan bolup, bu qizghin munazire qozghighan. igilinishiche, bu tallashlar arisida urumchi diwopu xelqara ayrodromi, urumchi tyenshan xelqara ayrodromi, urumchi yashin xelqara ayrodromi, urumchi yipek yoli xelqara ayrodromi qatarliqlar bar iken.
xewerde eytilishiche, diwopu xelqara ayrodromi (地窝堡国际机场) 1939-yili yasalghan bolup, 1971-yili tunji qetim kengeytilgendin keyin, ayrodrom jaylashqan urumchi shehiri diwopu bazirining nami qoyulghan. chyenlung dewridila, bu rayondiki ahaliler yerim yer asti oyler bolghan ongkurlerni kolap, diwopuning ismi barliqqa kelgen. «堡» kop teleppuzluq xarakterge ige bolup, asanla xata teleppuz qilinidiken.
xitay dairiliri 2023-yili xoten ayrodurumining namini «xoten kungang ayrodurumi» dep ozgertken bolup, qeshqer ayrodromining ismi «qeshqer leyning xelqaraliq ayrodromi» dep resmiy ozgertilgen. xitay xewerliride yene aqsu qatarliq wilayetlerdiki ayrodurumlarning namliriningmu ozgertilishi mumkinliki tilgha elinghanidi.
xitay xoten ayrodurumining namini ozgertishni yolluq korsitish uchun bahane korsitip, xoten ayrodurumining 1931-yili qurulghanliqini, uning qurulghan waqti bir qeder baldur bolghachqa, ayrodurum mexsus nami kem bolup, atalmish «tiransport ayrodurumini ishlitishke ijazet berish belgilimisi»ning 38-maddisidiki telepke uyghun kelmeydighanliqini, atalmish xoten sheherlik hokumet jemiyettiki her sahedin bu heqte pikir alghandin keyin, xoten ayrodurumining namini kungang ayrodurumigha ozgertkenlikini dewa qilghanidi. dairiler yene «kungang» degen namning xitayning jenub we shimaliy sulaliler dewridin lyang sulalisi dewride yezilghan «ming sozluk destur»diki «qashteshi kungangdin chiqidu» degen sheirdin neqil elinghanliqi, buning chongqur tarixni oz ichige alghan alahidilikni namayan qilghanliqini ilgiri surgen.
melum bolghinidek, xitay tarixida yer-jay namlirini ozgertish qilmishi tarixtin beri mewjut bolup kelgen bir adettur. xitay tarixigha qaraydighan bolsaq, gherbiy xen sulalisi dewridin bashlap taki menching sulalisighiche bolghan uzaq tarixta yengidin hakimet beshigha chiqqan xitay padishahliri aldinqi xanidanliq dewride berpa qilinghan yer-jay namlirini ozgertip, ozining hokumranliqini namayish qilip kelgen. menching sulalisi sherqiy turkistanni ishghal qilghandin keyin, urumchini «dixua», barkolni «jenshi», manasni «suyley» dep atighanliqi buning bir misalidur.
2025-yili 22-mart
