shiwitsiye hokumitining xitay uchun jasusliq qilghan degen eyiblesh bilen bir uyghur teshkilatining bayanatchisini qolgha alghanliqi taratqularda ashkarilanghandin keyin, muhajirettiki uyghurlar qattiq heyran qaldi we bu toghrisidiki talash-tartishlar ijtimaiy torbetlerni qaplap ketti.
royters agentliqining xewer qilishiche, shiwetsiyediki bir sot mehkimisi 9-april charshenbe kuni xitay istixbarat organliri uchun jasusluq qilghan dep eyiblengen bir uyghur erni qolgha elish qarari chiqarghan. bu kishining dolet teweliki ashkarilanmighan bolup, nowette stokholimda tutup turulmaqta iken.
bu xewer uyghurlar ichide zor ghulghule peyda qilip, nurghun uyghurlar bu uyghur neslidin bolghan jasus gumandarining kimlikige bekla qiziqti. beziler bu uyghurni shiwitsiyede yashaydighan dunya uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit bolushi mumkin dep bildurdi.
xewerde eytilishiche, teptish emeldari mats lyungkust (Mats Ljungqvist) «bu kishi xitay istixbarat organliri uchun uyghurlar ustidin qanunsiz uchur yighish we axbarat toplash gumani bilen tutuldi» degen. u sozide yene, «bu delo nahayiti sezgur we tekshurushning deslepki basquchida bolghanliqi uchun men hazirche buningdin artuq uchur bilen teminlep berelmeymen» degen.
royters agentliqi bu deloni xitay hokumitidin biwaste eniqlash uchun xitayning stokholmdiki bash elchixanisi bilen alaqilashsa, elchixana elxet arqiliq bu delodin xewirining yoqliqini bildurup artuq baha bermigen.
fransiye axbarat agentliqi erishken sot hojjitige qarighanda, bu jasus gumandari yekshenbe kuni tutulghan bolup, u 1967-yili 8-aprel kuni tughulghan iken. xewiride eytilishiche, bu jasus gumandari xitayche terjimanni telep qilghan iken. sapo dep atilidighan shiwetsiye dolet istixbarat idarisining bildurushiche, bu tiptiki jinayetler asasen siyasiy oktichi yaki az sanliq milletlerni nishan qilghan qilmishlarni korsitidiken. sapo bayanatida, «bu xil ishpiyonluq heriketlirini mustebit we demokratik bolmighan doletler elip baridu» degen.
melum bolushiche, bu shiwitsiye hokumitining tunji qetim bir uyghurni xitay istixbarati uchun ishlep uyghurlar ustidin jasusluq qilish sewebidin tutushi bolmastin, mezkur hokumet 2009-yili shiwetsiye we bashqa doletlerdiki uyghur jamaitining shexsiy uchurlirini xitaygha yetkuzgen babur mexsut isimlik bir uyghurni jasusluq jinayiti bilen qolgha elip, qamaqqa hokum qilghan idi.
dunya uyghur qurultiyining inkasi
dunya uyghur qurultiyi bu munasiwet bilen bayanat elan qilip, bu gumandar toghrisidiki sot hojjitide dilshat rishitning ismi yezilghanliqini ashkarilidi. ular bu bayanatida dunya uyghur qurultiyi reislikining bu mesile ustide jiddiy yighin echip 2004-yilidin beri mezkur teshkilatning xitay tili bayanatchisi bolup ishlep kelgen dilshatni oz wezipisidin boshatqanliqini bildurdi.
dunya uyghur qurultiyi bu bayanatta ozining bir yetekchi teshkilat bolush supiti bilen xitay hokumitidin kelidighan xewp-xeter we tehditler ustidin kop qetim agahlandurush bergenliki we bezi qarshi tedbirlerni alghan bolsimu, emma ozining teshkiliy we maliye jehettiki mebleghlirining kemlikidin bu xil keng kolemlik we murekkep dolet halqighan ziyankeshliklerge taqabil turush kuchining ajizliqini bildurgen.
2025-yili 10-april
