amerika seudi erebistan bilen zor sommiliq qoral setish kelishimi imzalidi we suriyege qaratqan jazalarni bikar qildi

tramp seudi erebistan bilen 100 milyard dollarliq qoral setish kelishimi tuzdi we suriyege qaratqan jazalarni bikar qilidighanliqini ilan qildi, u yene hepte axiri rosiye-ukraina tinchliq sohbitige qatnishish uchun turkiyege berishi mumkinlikini bildurdi. 

royters agentliqining 13-may xewer qilishiche, amerika prezidenti donald trampning ottura sherq ziyaritining tunji bekiti seudi erebistan bolup, u texminen 142 milyard dollar qimmitidiki keng kolemlik qoral setish kelishimini oz ichige alghan bir qatar kelishimlerni tuzdi. buningdin bashqa, tramp yene suriyege qaratqan uzun muddetlik jazaning bikar qilinghanliqini elan qilip, suriyening algha ilgirilesh pursitige erishishi kereklikini, bu amerikining ottura sherq siyasitidiki zor burulushqa simwol qilinghanliqini eytti.

tramp bu qetim chong bir omek bilen ottura sherq ziyaritige chiqqan bolup, seudiy erebistandin bashqa yene ereb birleshme xelipiliki we qatarda ziyarette bolidu. amerika wekiller omiki dolet ishliri katipi marko rubio, maliye ministiri skot besent, dolet mudapie ministiri pete xegset we soda ministiri xoward lutnikni oz ichige alidu. prezident trampning sepirige yene amerika soda sahesidiki muhim erbablardin tesla, amazon we boin qatarliq shirketlerning rehberliri qatnashqan.

tramp 13-may seyshenbe kuni seudi erebistan shahzadisi muhemmed bin selman bilen seudi erebistanning paytexti riyadta korushti, ikki terep zor sommiliq qoral setish kelishimi hasil qildi. aqsaray buni amerika tarixidiki eng chong qoral setish sodisi dep teswirlidi, buning ichide ondin artuq amerika herbiy we mudapie shirkiti seudi erebistanning hawa we bashqurulidighan bombidin mudapielinish, alem boshluqi, dengiz bixeterliki, uchur we xewerlishishni tereqqiy qildurushqa yardem beridu, shundaqla herbiy meshiq we texnika otunup berishni oz ichige alidu.

royters agentliqining xewirige qarighanda, ikki dolet yene lokxid shirkitining F-35 kureshchi ayropilani setiwelishni muzakire qilghan, emma amerikining ammiwi uchurlirida bu tilgha elinmighan.

seudi erebistan amerikining asasliq qoral setish nishanlirining biri. otken nechche on yilda, amerika bixeterlik bilen, seudi erebistan bolsa nefit bilen teminlidi, ikki terepning munasiwiti mustehkem boldi.

aqsaray elan qilghan jedwelge qarighanda, seudi erebistan amerikigha jemiy 600 milyard dollar meblegh selishqa wede bergen bolup, tramp kelgusi bir qanche yilda omumiy mebleghning 1 tirilyon dollargha yetidighanliqini otturigha qoydi, emma teximu kop tepsilatlarni teminlimidi.

142 milyard dollarliq qoral setishtin bashqa, seudi erebistan DataVolt shirkiti yene 20 milyard dollar meblegh selip amerikida suniy idrak (AI) sanliq melumat merkizi we energiye ul eslihelirini quridu. gugul, Oracle we AMD qatarliq shirketler her ikki doletke aldinqi qatardiki texnikilargha 80 milyard dollar meblegh salidu.

美国总统特朗普出访中东，随行人员中包括备受争议的人物马斯克。

amerika suriyege qaratqan jazani bikar qildi

12-chesla riyadtiki meblegh selish munbiride, tiramp ozining suriyige qaritilghan jazani axirlashturushqa buyruq qilidighanliqini we ulargha «algha ilgirilesh pursiti» beridighanliqini elan qildi. 

gerche jazaning bikar qilinish tepsilatliri texi elan qilinmighan bolsimu, emma bu heriket on yildin koprek waqittin buyanqi ichki urushni bashtin kechurgen we otken yili beshshar esed hakimiyitini aghdurup tashlighan suriyege zor ilham boldi. suriye tashqi ishlar ministiri asad el sheybani X supisida mundaq dedi: «bu suriyening qayta qurush yolidiki yengi bir bashlinish».

igilinishiche, amerika tashqiy ishlar ministiri marko rubiyo bu hepte axirida turkiyide sheybani bilen bu ishni yenimu ilgiriligen halda muzakire qilidu.

bu yene 1979-yildin bashlap suriyeni terorluqni qollighuchi dolet qilip bekitken, 2004-yili jaza yurguzgen we 2011-yili ichki urush partilighandin keyin teximu kop jaza yurguzgen amerika uchunmu zor siyaset ozgirishi bolup qalidu.

b d t bayanatchisi stefan dujarichmu amerikining bu herikitini qarshi aldi, buning suriye xelqining uzun yilliq ichki urushtin eslige kelishige paydisi bar dep qaridi. bundin burun, yawropa ittipaqi, engiliye we kanada irangha qaritilghan jazani boshatqan idi.

tramp suriye prezidenti shara bilen korushti

donald tramp 14-may charshenbe kuni riyadta suriyening waqitliq prezidenti ehmed shara bilen korushti.

bu uchrishish trampning pars qoltuqi hemkarliq kengishining rehberliri bilen otkuzgen sohbitide elip berildi. bu amerika bilen suriye rehberlirining 25 yildin buyanqi tunji qetimliq uchrishishi.

tramp charshenbe kuni mundaq dedi: «bu yerge qatnashqan rehberlerning qollishi bilen, biz hazir prezident ehmed shara bilen korushushimdin bashlap, yengi suriye hokumiti bilen normal munasiwetni eslige kelturush ustide izdiniwatimiz».

igilinishiche, tramp sharani bashqa bir qanche ereb doletliri bilen «ibrahim kelishimi» ge qatnishishqa we israiliye bilen bolghan munasiwetni normallashturushqa chaqirghan.

aq saray bayanatchisi karolin liwit (Karoline Leavitt) 14-may X hesabida ilan qilghan bayanatida munularni bildurdi: 
 
bugun, prezident tramp seudi weliehde shahzadisi muhemmed bin selmanning teklipi bilen, suriye prezidenti ehmed el-shara bilen korushti. turkiye prezidenti erdoghan telefon arqiliq qatnashti. prezident erdoghan prezident trampni suriyege qarshi yurguzulgen jaza tedbirlirini emeldin qaldurghanliqi uchun maxtidi we seudi erebistan bilen birlikte suriyede tinchliq we gullinishni ilgiri surush uchun ishleshke wede berdi.
 
shahzade yene prezident trampning jaza tedbirlirini emeldin qaldurush qararini «baturluq » dep maxtidi. prezident tramp prezident erdoghan we shahzadige ularning dostluqi uchun rehmet eytti, we prezident el-sharaagha uning oz dolitide tarixiy bir ishni qilish pursiti barliqini eytti. prezident tramp prezident el-sharaani suriye xelqi uchun yaxshi xizmet qilishqa righbetlendurdi, we uni towendikilerni qilishqa dewet qildi:
 
1. israiliye bilen ibrahim kelishimige imza qoyush
 
2. barliq chetellik terrorchilarni suriyedin ketishke buyrush
 
3. pelestinlik terrorchilarni qoghlap chiqirish
 
4. amerika qoshma shtatlirigha daish teshkilatining qayta janlinishining aldini elishta yardem berish
 
5. sherqiy shimaliy suriyediki daish teshkilati tutup turush merkezliri uchun mesuliyetni oz ustige elish
 
tramp: rosiye-ukraina sohbiti uchun turkiyege berishim mumkin 
 
tramp yene pars qoltuqi doletliri ziyaritidin keyin, rosiye prezidenti wiladimir putin bilen ukraina prezidenti wolodimir zelenskiy otturisida otkuzulidighan tinchliq sohbiti uchun bu hepte axirida turkiyege berishi mumkinlikini eytti. hazirche putinning bu sohbetke biwaste qatnishish qatnashmasliqi eniq emes.

2025-yili 14-may