xitay dairiliri yeqinda urumchide tunji nowetlik xitay-ottura asiya maarip ministirliri yighini, 2025-yilliq xitay − ottura asiya ishlepchiqirish - oqutush - tetqiqat - qollinish hemkarliq yighini we shangxey hemkarliq teshkilatigha eza doletlerning maarip ministirliri yighini qatarliq bir qatar yighinlarni otkuzgen.
xitay taratqulirining xewer qilishiche, xitay dairiliri 12-may kuni urumchide tunji qetimliq xitay-ottura asiya maarip ministirlar yighini otkuzgen. bu yighingha xitay maarip ministiri xuay jinpeng we atalmish uyghur aptonom rayonluq partkom shujisi ma shingruy qatnashqan bolup, qazaqistan, qirghizistan, tajikistan, turkmenistan we ozbekistanning maarip ministirliri we nurghun mesullar ishtirak qilghan.
bu yighin xitayning «bir belwagh, bir yol» tashqi siyasiti dairiside otkuzulgen bolup, xitay hokumiti ottura asiya doletliri bilen «teqdirdashliq jamaiti» qurush istrategiyesining bir qismi supitide maarip sahesidiki hemkarliqni kengeytmekchi bolghan. yighinda «xitay-ottura asiya maarip ministirlar yighini mexanizmi xizmet nizamnamisi» we «tunji qetimliq xitay-ottura asiya maarip ministirlar yighini urumchi bayanati» qobul qilinghan.
yighinda ma shingruy xitay rejimining sherqiy turkistanni idare qilish tedbirini toluq, omumyuzluk ijra qilghanliqini, «bir belbagh, bir yol» teshebbusi we xitay − ottura asiya bashliqlar yighini mexanizmi ramkisida, herqaysi doletler bilen hemkarliqini chongqurlashturidighanliqini dewa qilghan. yighinda xitay we ottura asiya doletliridiki alaqidar aliy mektepler hemkarliq kelishimi imzalighan. shundaqla maarip ministirliqining atalmish «shinjang aliy tetqiqat orni» qurulushi bashlitilghan.
uyghur ziyaliylar uzundin biri, bu xildiki yighinlarning sherqiy turkistandiki maarip siyasitige hechqandaq ijabiy tesir korsitelmeydighanliqini, xitayning uyghur tilida maaripni qattiq cheklewatqan bir waqitta, bashqa doletler bilen maarip saheside hemkarlashmekchi bolushi qara kulkidin bashqa nerse emeslikini bildurup kelmekte. muqimliq we tereqqiyat bahanisi bilen elip beriliwatqan bu xil yighinlar, xitayning sherqiy turkistandiki assimilyatsiye siyasitini xelqaraliq sehnide aqlash we ottura asiya doletlirining tenqidlirini peseytish uchun qolliniliwatqan eng muhim wasitilerdin biri supitide korulmekte.
undin bashqa 13-may urumchide 9-nowetlik shangxey hemkarliq teshkilatigha eza doletlerning maarip ministirliri yighini otkuzulgen. yighingha rusiye, belarusiye, iran, qazaqistan, qirghizistan, ozbekistan, tajikistan qatarliq doletlerning alaqidar yuqiri derijilik emeldarliri qatnashqan. yighinda shangxey hemkarliq teshkilati doletlik reqemlik maarip ittipaqi we xitay-shangxey hemkarliq teshkilati doktorluq terbiyelesh, yengiliq yaritish merkizining qurulghanliqi elan qilinghan. shundaqla 10-qetimliq yighinning belarusiyede otkuzulidighanliqi bekitilgen.
2025-yili 16-mary
