turkistan taymis, 2025-yili 26-may - yaponiye parlamentida otkuzulgen bir muxbirlarni kutuwelish yighinida, xitay hokumitining uyghurlarni mejburiy emgekke selishigha qarita, hokumetning bu xildiki shirketler bilen hemkarlashmasliqi uchun tedbir qanuni chiqirishi kerekliki toghrisida chaqiriq qilindi.
mustebit xitay hakimiyiti teripidin mejburiy emgekke seliniwatqan uyghur xelqi yaponiye parlamentida kuntertipke keldi. yaponiye uyghur jemiyiti bilen xelqara kishilik hoquq teshkilati bolghan «hazirqi dewr kishilik hoquqi» (HRN) 2025-yili 16-may uyghurlarning mejburiy emgekke selinishi heqqide muxbirlarni kutuwelish yighini achti.
hokumetke chaqiriq
yighinda, xitayning uyghurlargha qaratqan mejburiy emgekke selish qilmishlirigha chetishliq yaponiye shirketliri muhakime qilinipla qalmay, bu shirketlerning kishilik hoquq depsendichiliki bilen bolghan alaqisini uzush uchun hokumetning qanun chiqirishi telep qilindi.
awstraliye istrategiyelik siyaset tetqiqat orni teripidin 2020-yili elip berilghan tetqiqatta, bash shtabi yaponiyede bolghan 35 shirket we yaponiyede paaliyet qiliwatqan 6 xitay shirkiti tekshurulgen. tetqiqat netijisige asaslanghanda, bu shirketlerning %80 tin koprekining uyghurlarni mejburiy emgekke selish bilen chetishliqi barliqi eniqlanghan.
«mejburiy emgek – hazirqi zaman dunyasidiki qulluqning bir sheklidur»
muxbirlargha bayanat berish jeryanida soz qilghan HRN ning muawin reisi ito kazuko, shirketlerning mesuliyetchan bolushi kereklikini tekitlep mundaq dedi: «mejburiy emgek – hazirqi zaman dunyasidiki qulluqning bir sheklidur. yaponiye shirketliri bu kishilik hoquq depsendichiliki bilen bolghan alaqisini uzushi kerek».
yaponiye uyghur jemiyitining reisi letip exmet bolsa, yaponiyening kishilik hoquq qimmet qarashlirining ziyangha uchrimasliqi kereklikini otturigha qoyup, xitay meblegh salghan shirketlerning bir qechish nuqtisi supitide korulush xewpi barliqini alahide tekitlidi.
yaponiyening sabiq iqtisadiy bixeterlik ministiri takaichi sanae: «bu bir kishilik hoquq mesilisidur. amerikadikige oxshash cheklesh kuchige ige qanunlar yaponiyedimu bolushi kerek» dep baha berdi.
amerika qoshma ishtatliri (a q sh) 2022-yili «uyghurlarni mejburiy emgekke selishning aldini elish qanuni»ni yolgha qoyup, mejburiy emgekke chetishliq shirketlerning importini chekligen idi.
