asiya xelqara xewerliri | 2025-yili 18-oktebir
washington [amerika qoshma shitatliri], 18-oktebir (ANI): dunya uyghur qurultiyi (d u q) heptilik doklatini elan qildi; d u q teshwiqat, medeniyet diplomatiyesi we xelqaraliq hemkarliqni birleshturush arqiliq xitayning uyghurlargha qarshi dawamlashturuwatqan zulumini pash qilish uchun ozining dunya miqyasidiki heriketlirini yenimu kucheytti.
germaniye uyghur jamaiti (UZDM) ning reisi we d u q ning sabiq reisi dolqun eysa germaniyening krefeld shehiride otkuzulgen turkiye musulman yashliri rehberlik pirogrammisida nutuq sozlidi.
d u q uchur merkizining mudiri iptixar abdureshit we UZDM ning maliye ishliri mesuli abduljelil emet hemrahliqida mezkur pirogrammigha qatniship soz qilghan eysa, xitayning sherqiy turkistanning istrategiyelik orni we mejburiy emgek arqiliq bulang-talang qiliniwatqan mol tebiiy bayliqliri qatarliq amillargha asasen, uyghur qirghinchiliqini yurguzushtiki esli meqsitini chushendurup otti.
bu paaliyette yene eysaning uyghurlarning erkinliki uchun bir omur qilghan kureshliri bayan qilinghan «xitaygha qarshi kurishim» namliq turkche yengi kitabining neshr qilinghanliqi jakarlandi. eysa yashlarni oz mehelliliri we uniwersitetlirida adaletning kuchluk teshebbuschiliridin bolushqa undidi.
shu kuni, d u q medeniyet komiteti osloda otkuzulgen kolboten sheherlik medeniyet festiwalida sherqiy turkistanning medeniyet miraslirini tonushturdi. uyghur senetkar mominjan rahmanning yetekchilikidiki bu korgezmide eneniwi taamlar, kiyim-kechekler we muzikilar, jumlidin neq meydan muqam ijraliri teqdim qilindi. rahman uyghur kimlikini we xitay kompartiyesining qirghinchiliq we mejburiy assimilyatsiye arqiliq elip beriwatqan medeniyet yoqitish herikitini alahide tekitlidi.
d u q reisi turghunjan alawudun, muawin reis zumretay erkin we ijraiye komiteti reisi roshen abbas bashchiliqidiki bir wekiller omiki pragada otkuzulgen «munber 2000» yighinigha qatnashti. wekiller omiki chexiye pirezidenti petr pawel we tibetning sabiq rehbiri doktor lobsang sangay qatarliq xelqaraliq rehberler bilen uchriship, xitayning insaniyetke qarshi jinayetlirini kuntertipke elip keldi. 13-oktebir erkin uyghur panahlanghuchilarning mushkul ehwalini muhakime qilghan bolsa, 14-oktebir abbas «ajizlarning kuchi» namliq tesirlik nutqida singlisi doktor gulshen abbasning naheq tutqun qilinghanliqini otturigha qoydi.
roshen abbas amerika xelqara diniy erkinlik komitetida guwahliq berip, x k p ning diniy we medeniyet kimlikini yoqitish herikitini qattiq eyiblidi. shuning bilen bir waqitta, yawropa ittipaqi-xitay parlamentlar ara yighini yette yildin keyin qayta bashlanghanda, d u q yawropani kishilik hoquqni aldinqi orungha qoyushqa chaqirdi. buninggha munasiwetlik yene bir tereqqiyatta, belgiye dairiliri bir saqchini xitay uchun jasusluq qilish bilen eyiblidi, bu beyjingning yawropadiki mexpiy tesir korsitish heriketlirige qarita kuchiyiwatqan endishilerni teximu chongqurlashturdi. (ANI)
