ANI | 2025-yili 1-noyabir
washington [amerika], 1-noyabir(ANI): dunya uyghur qurultiyi (d u q) heptilik doklatini elan qilip, nyu-yorktiki yuqiri derijilik birleshken doletler teshkilati (b d t) yighinliridin tartip washingtondiki kishilik hoquq munberlirigiche bolghan kop sahede ozining kucheytilgen yershariwi teshwiqat paaliyetlirini gewdilendurdi.
24-oktebir, d u q meslihetchisi omer qanat nyuyorktiki b d t daimiy wekilliri bilen korushup, xitayning uyghurlarni dawamliq basturushini eyibleydighan bir ortaq bayanatni muzakire qildi we kishilik hoquq teshkilatliri «dawamlishiwatqan irqiy qirghinchiliq» dep teswirligen weziyetni toxtitish uchun konkret tedbirlerni otturigha qoydi.
qanat yene b d t ning az sanliq milletler mesililiri boyiche alahide doklatchisi, pirofessor nikolas lewrat bilen sohbet otkuzdi. bu sohbetke tibet we jenubiy mongghuliye wekillirimu qatnashqan bolup, ular sherqiy turkistandiki weziyetning yamanlishiwatqanliqi heqqide melumat berdi. pirofessor lewrat uyghurlarning heq-hoquqlirini qollaydighanliqini bildurup, heqiqet we adaletke bolghan sadaqitini tekitlidi.
bir kundin keyin, d u q bayanatchisi erkin emet rominiye parlamentida dangliq «GAP oskar mukapati»gha erishti. bu uning nechche on yilliq axbaratchiliq, kishilik hoquq we uyghur dewasigha qoshqan tohpilirining etirap qilinishidur. rominiye emeldarliri we turkiye parlament ezaliri qatnashqan murasimda, emetning erkin asiya radiyosidiki 25 yilliq xizmiti we uyghur ziyankeshlirining awazini anglitishtiki boshashmas tirishchanliqi tebriklendi.
shuning bilen bir waqitta, d u q ning sabiq reisi dolqun eysa germaniyediki d u q bash ishtabini ziyaret qilip, hazirqi rehberlikning 2024-yilidiki saylamdin keyinki tunji yilliqini tebriklidi. u ularning ozini beghishlash rohini maxtap, sherqiy turkistanning erkinliki we oz teqdirini ozi belgilesh kurishini ilgiri surushte dawamliq ittipaqlishishqa chaqirdi.
shu peytte, roshen abbas we abdulhekim idris qatarliq d u q rehberliri washingtonda kommunizm ziyankeshlikige uchrighanlar xatire fondi teripidin otkuzulgen «xitay munbiri»ge qatniship, dolet halqighan basturush, mejburiy emgek we suniy idrak arqiliq tekshurush qatarliq mesililerni muzakire qildi. keyin abbas kosta rikagha berip, amerika elchixanisi sahibxanliq qilghan kino qoyush paaliyetliri we uniwersitet muhakime yighinliri arqiliq kishilerning bu heqtiki chushenchisini osturdi.
bu teshwiqat paaliyetliri dawamlishiwatqan bir peytte, erkin asiya radiyosining meblegh qiyinchiliqi sewebidin paaliyitini toxtitishigha dair endishiler kuchiyip, bu ehwal dunyadiki birdinbir musteqil uyghur tilidiki xewer menbesini boghup qoyush xewpini peyda qildi.
kishilik hoquqqa xizmet qilish xelqara teshkilati (ISHR)ning yengi doklatida, xitayning rusiye bilen birliship b d t ning muhim kishilik hoquq mexanizmlirigha meblegh ajritishni toxtitiwatqanliqi, buning eghir derijidiki hoquq depsendichilikliri uchun jawabkarliqni surushturushke tehdit elip keliwatqanliqi ashkarilandi. shuning bilen bille, peshqedem muxbir shohret hoshur bash ministir sanae takaichi rehberlikidiki yaponiyening yengilanghan exlaqiy rehberlikini maxtap, buni xitayning kengiyiwatqan mustebit tesirige qarshi hayatiy muhim bir tengpunglashturghuchi kuch dep atidi. (ANI)
