turkistan taymz – london: 2025-yili 3-noyabir engliyediki sheffild hallem uniwersiteti (Sheffield Hallam University) xitay hokumitining «biwasite tehditliri»ge uchrighandin keyin, uyghurlarning mejburiy emgiki heqqidiki muhim bir tetqiqat turini toxtitip qoyghanliqi ashkarilanghandin keyin, keng tenqidke uchridi. uniwersitet jamaet pikrining besimi astida qararidin yeniwelip, tetqiqatqa yetekchilik qiliwatqan dunyagha dangliq mutexessis pirofessor lawra murfi (Laura Murphy) din resmiy kechurum soridi.
bu weqe zamaniwi qulluq tuzumi tetqiqati bilen xelqarada tonulghan pirofessor lawra murfining uniwersitetni eyiblishi bilen bashlandi. murfining adwokatlirining bildurushiche, xitay dolet bixeterlik organliri uniwersitetqa biwasite tehdit salghan. buninggha qoshumche, xitay dairiliri sheffild hallem uniwersitetining tor beti we elxet adreslirini xitay ichide putunley cheklep, xitayliq oqughuchilarning mektepke tizimlitishigha tosalghu peyda qilghan.
pirofessor murfi bayanatida: «biz engliye uniwersitetlirining xitay hokumitining qoraligha aylinip qelishigha yol qoyalmaymiz. xitayning uyghur rayonidiki kishilik hoquq depsendichiliki toxtawsiz dawamlishiwatidu, ilim sahesining bu yerde yuz beriwatqan ishlarni ashkarilaydighan estayidil tetqiqatlarni dawamlashturushi intayin muhim» dedi. u yene BBC ge bergen bayanatida, xitay dairilirining uniwersitetning beyjingdiki xizmetchilirini «qorqutqanliqi, parakendichilik salghanliqi we soraq qilghanliqi»ni ilgiri surdi.
sheffild hallem uniwersiteti deslepte bu qararni «murekkep ehwallar» sewebidin chiqarghanliqini, xitay bilen bolghan «soda menpeeti»ni qoghdash meqsiti yoqluqini eytip ozini aqlighan. biraq, weqe kengiyip ketkendin keyin, uniwersitet resmiy bayanat elan qilip, lawra murfining tetqiqatini «qollaydighanliqini» wede qildi.
bu ish engliye hokumitiningmu diqqitini qozghidi. bash wezir keyir starmer hokumiti bu mesilige aralashqanliqini bildurdi. bash wezir mehkimisi bayanatchisi: «bu ishtin xewer tapqandin keyin, ministirlar bu mesilini beyjing bilen otturigha qoydi. biz uniwersitetning tetqiqatni qollash qararini qarshi alimiz» dedi.
