washington, 2025-yili 6-noyabir - (ANI): sherqiy turkistan surgundiki hokumiti (ETGE) amerika qoshma ishtatliri we ottura asiya doletlirini washingtonda otkuzulmekchi bolghan C5+1 bashliqlar yighinida sherqiy turkistan weziyitini kuntertipke kirguzushke chaqirdi.
resmiy tor betining xewirige qarighanda, sherqiy turkistan surgundiki hokumiti xitayning uyghur, qazaq, qirghiz we bashqa turkiy xelqlerni nishan qilghan dawamliq irqiy qirghinchiliqi we insaniyetke qarshi jinayetlirige chare korushning jiddiy zorurlukini tekitligen.
sherqiy turkistan surgundiki hokumitining tashqi ishlar ministiri salih xudayar mundaq dedi: «sherqiy turkistan ottura asiyaning yurikidur. xitayning sherqiy turkistanni ishghal qilishi beyjingning putkul rayondiki siyasiy, herbiy we iqtisadiy kengiyishige qolayliq yaritip berdi. xitayning sherqiy turkistandiki mustemlikichilik, irqiy qirghinchiliq we ishghaliyet herikitige qarshi turush ottura asiyaning musteqilliqi we xewpsizlikini qoghdash uchun intayin muhim».
sherqiy turkistan surgundiki hokumiti bayanatida bu nuqtini alahide tekitlidi.
sherqiy turkistan surgundiki hokumiti 1949-yili xitay sherqiy turkistanni ishghal qilghandin buyan, beyjingning bu rayonni baza qilip, yawro-asiya qitesidiki tesirini kengeytip kelgenlikini tekitlidi.
sherqiy turkistan surgundiki hokumitining bildurushiche, bugunki kunde sherqiy turkistan xitayni ottura asiya, ottura sherq we yawropa bilen tutashturidighan muhim energiye turuba yolliri, qatnash torliri we reqemlik ul esliheler jaylashqan «bir belbagh, bir yol» teshebbusining yadrosigha aylanghan.
sherqiy turkistan surgundiki hokumiti yene xitayning uyghur we bashqa turkiy xelqlerge qaratqan ziyankeshliklirining keng kolemlik tutqun, mejburiy tughut cheklesh, balilarni ailisidin ayriwetish, mejburiy emgek we eza elishni oz ichige alidighanliqinimu tekitlidi. bu jinayetler amerika qoshma ishtatliri teripidin «irqiy qirghinchiliq», birleshken doletler teshkilati teripidin bolsa «insaniyetke qarshi jinayet» dep etirap qilinghanidi. surgundiki hokumet ottura asiya doletliri hokumetlirining dawamliq sukut qilishining beyjingning tesir kuchige yol qoyush we rayonning igilik hoquqini ajizlashturushtek xeterni peyda qilidighanliqidin agahlandurdi.
sherqiy turkistan surgundiki hokumiti (ETGE) ozini xitay teripidin «shinjang» dep atilidighan rayondiki sherqiy turkistan xelqining wekili dep qaraydighan bir teshkilattur. surgundiki hokumet supitide paaliyet elip beriwatqan bu teshkilat ozi emeliyette hokumranliq qilmaywatqan bir zemin ustidin hakimiyet yurguzush hoquqini dewa qilidighan bolup, sherqiy turkistanning musteqilliqini teshebbus qilish bilen birge, asasliqi uyghur we bashqa turkiy xelqlerning heq-hoquqlirini yaqlaydu.
bir qisim taratqularning xewerlirige qarighanda, uyghurlar sherqiy turkistanda eghir qiyinchiliqlargha duch kelmekte. ular yene toxtawsiz kozitish, til we din cheklimisi, maarip we ishqa orunlishish pursetlirining cheklinishige uchrawatqan bolup, bu ehwallar ularning oz kimlikini we asasiy kishilik hoquqlirini saqlap qelishini qiyinlashturmaqta . (ANI)
