рәсим мәнбәси: ройтерс агентлиқи. 

ройтерс агентлиқииң 22-феврал хәвәр қилишичә, америка президенти доналд трамп җүмә күни бир әсләтмә имзалап, америка чәтәл мәбләғ селиш комитети (CFIUS) дин хитай вә башқа дөләтләрниң америкиниң техника, һалқилиқ ул әслиһә, сақлиқ сақлаш вә енергийә қатарлиқ муһим саһәлиригә мәбләғ селишни чәклишини тәләп қилди.

ақсарай мундақ деди: бу һәрикәт чәтәл мәблиғини илгири сүрүшни мәқсәт қилиду, шуниң билән бир вақтта, америкиниң дөләт бихәтәрлик мәнпәәтини қоғдайду, «болупму хитайға охшаш чәтәл дүшмәнлириниң тәһдитидин».

һазир дунйадики бу икки чоң иқтисадий гәвдиниң сода җиддийлики вә истратегийилик риқабити кәскинләшмәктә. әсләтмидә мундақ дейилди: хитай «америка капиталидин пайдилинип өзиниң һәрбий, ахбарат вә бихәтәрлик һәрикитини мәбләғ билән заманивилаштуруп, америкиниң бихәтәрликигә биваситә тәһдид елип кәлмәктә». 

ақсарай әмәлдарниң билдүрүшичә, америка бу көрсәтмигә асасән, «хитай қатарлиқ чәтәл дүшмәнлириниң капитали, техникиси вә билиминиң ишлитилишини чәкләш үчүн, пәқәт америкиниң мәнпәәти үчүн хизмәт қилидиған мәбләғ селишқа рухсәт қилиниду».

америкиниң хитайға мәбләғ селишидики чәклимиләрму кеңийиши мумкин

ақсарай әмәлдарлириниң ейтишичә, трамп һөкүмити америкиниң йерим өткүзгүч, сүний идрак, кивант, биотехника, авиатсийә-аләм қатниши қатарлиқ сәзгүр техника саһәлиридә хитайға мәбләғ селишини чәкләш үчүн йеңи йаки техиму көп тәдбирләрни ойлишидикән.

ақсарай әмәлдарлири йәнә хитайниң 27 шитатта 350 миң модин артуқ терилғу йериниң барлиқини тилға алди. йеқинқи йиллардин буйан, америка йеза игилик гуруппилири вә парламент әзалири мәбләғ салғучилар вә чәтәлликләрниң йәр сетивелишиниң терилғу йәр баһасини өстүрүп, дөләт бихәтәрликигә тәһдит селишидин әндишә қиливатқанлиқини билдүрүшти.

хитайниң америкиға салған мәблиғи көрүнәрлик төвәнлиди

бу әмәлдар йәнә хитай хаккерлириниң америка орунлирини көп қетим нишанлиғанлиқини, буниң йеқинда CFIUS ниң системисиға бөсүп киришниму өз ичигә алидиғанлиқини тилға алди. чәтәлниң америкиға салған мәблиғиниң дөләт бихәтәрлик хәвипигә баһа беридиған бу органниң назарити астида, хитайниң америкиға салған мәблиғи көрүнәрлик төвәнлигән.

америка ақиллар амбири родийум горуһиниң (Rhodium Group) доклатиға қариғанда, хитайниң йиллиқ мәблиғи 2016-йилдики 46 милйард доллардин 2022-йили 5 милйард долларғиму йәтмәйдиған һалға чүшкән.

америка вә хитай иқтисадий әмәлдарлири телефонлашти

трамп әсләтмигә имза қойған күни, хитайниң муавин баш министири хе лифең америка малийә министири скот бесент билән синлиқ телефонлашти. хе лифең йеқинда америка йолға қойған таможна беҗидин қаттиқ әндишә қилидиғанлиқини билдүргән болуп; бесент болса бейҗиңниң техиму көп тәдбир қоллинип, фантанил әткәсчиликини чәклиши керәкликини оттуриға қойған.

америка малийә министирлики кейинки доклат бериш йиғинида мундақ деди: икки дөләтниң йуқири дәриҗилик иқтисадий әмәлдарлири кәлгүсидә давамлиқ алақилишишқа қошулди.

хитайниң рәсмий таратқуси шинхуа агентлиқиниң хәвәр қилишичә, икки тәрәп хитай-америка иқтисади вә сода мунасивитиниң муһимлиқини тонуп йәткәндин башқа, хитай-америка иқтисади мунасивитидики муһим мәсилиләр тоғрисида «чоңқур» пикир алмаштурған. улар йәнә ортақ көңүл бөлидиған мәсилиләр тоғрисида алақини сақлап қелишқа қошулған.

2025-йили 22-феврал