америка президенти трамп ашкара һалда украинаға бикарға йардәм қилалмайдиғанлиқини, пулни әслигә кәлтүрүш үчүн чоқум тиришиш керәкликини, украина билән аз учрайдиған минерал келишиминиң униң үчүн бир таллаш икәнликини оттуриға қойди. у мундақ деди: «биз шунчә көп мәбләғ салдуқ, буниң бәдилигә уларниң бизгә бир нәрсә беришини үмид қилимиз. биз һазир кәм учрайдиған металлар, нефит вә башқа еришәләйдиған нәрсиләргә еришишни ойлаватимиз».
йеқинда техи зеленскини «мустәбит» дегән вә уни росийә билән уруш башлиған дәп әйиблигән доналд трамп шәнбә күни америкиниң украинаға қилған милйард долларлиқ уруш йардимини қайтурмақчи болуватқанлиқини, икки тәрәпниң хам әшйа келишимини пүттүрүш алдида турғанлиқини билдүрди.
хәвәр қилинишичә, тирамп 22- феврал вашингтон әтрапида өткүзүлгән консерватиплар сийасий һәрикәт йиғини (CPAC) ға қатнашқучиларға мундақ деди: «мән бу пулни қайтурувелиш йаки униң қайтишиға капаләтлик қилиш үчүн тиришиватимән».
трамп украинаниң америка тәминлигән иқтисадий йардәмни қайтуруши керәкликини тәкитләп мундақ деди: «биз шунчә көп мәбләғ салдуқ, уларниң бизгә җаваб қайтурушини үмид қилимиз. биз кәм учрайдиған тупрақ, нефит вә еришәләйдиған башқа нәрсиләргә еришишни издәватимиз».
алақидар келишим америкиниң украинаға қилған йардимини америкиниң украинадики истратегийилик кәм учрайдиған йәр байлиқи базириға кириши билән бағлиниду. игилинишчә, дәсләпки келишимгә асасән америка украинаниң қезилма байлиқ кириминиң %50 игә еришиду һәмдә украинадин бүгүнгә қәдәр еришкән йардәмни қайтурушни тәләп қилиду. лекин, украина президенти володимир зеленский келишим лайиһисини рәт қилған болуп, сөһбәт йәнила давамлашмақта.
тирамп сөзидә йавропадики иттипақдашлириниң украинаниң мудапиә ишлириға йетәрлик төһпә қошмиғанлиқини тәнқид қилди вә америкиниң шәртсиз йардәм бәрмәйдиғанлиқини тәкитлиди. «биз пулимизни қайтурувалимиз, чүнки бу һәргизму адил әмәс. биз көримиз, әмма мениңчә биз келишимни пүттүрүшкә бәк йеқин, биз техиму йахши орундишимиз керәк, чүнки бу бир қорқунчлуқ әһвал».
бу тирамп ақсарайға қайтип кәлгәндин буйан америкиниң ташқи сийаситидики аләмшумул өзгиришләрниң әң йеңи тәрәққийати. у вәзипигә олтуруп бир ай ичидә украина вә йавропани айлинип өтүп, кремлин сарийиға дипломатик йахши нийәт әвәтти һәмдә америка вә росийә ташқи ишлар министирлири учришиши өткүзүлди, бу байдин һөкүмитиниң сийасити билән рошән селиштурма болди.
америка украинаға бүгүнгә қәдәр әң көп йардәм қилған дөләт. росийә украинаға таҗавуз қилишни башлиғандин буйан, кийев даирилири байдин һакимийәт йүргүзгән мәзгилдә америкиниң нурғун қиммәтлик қорал йардимигә еришти. өткән йили әтийазда, америка парламенти украинаға 61 милйард доллар йардәм мәблиғини тәстиқлиди. бу пулларниң көпинчиси байдинниң вәзипә өтәш муддити тошуштин бурун хәҗләнгән , әмма қалған бир қисим мәбләғ техи тәқсим қилинмиған.
трамп зеленскини «мустәбит» деди
бир нәччә күн бурун, трамп украина президенти володимир зеленскини «сайланмиған мустәбит» дәп әйибләп, икки рәһбәр оттурисидики мунасивәтни техиму кәскинләштүрди.
игилинишичә, трамп өзи қурған «һәқиқәт иҗтимаий» суписида байанат елан қилип, украинани русийә билән уруш қозғиди дәп әйиблиди һәмдә бу дөләтниң қиммәтлик қезилма байлиқлириниң йеримини америкиға тапшуруп беришни тәләп қилди.
2025-йили 24-феврал
