тайланд даирилириниң 11 йилдин артуқ вақиттин буйан тайландта тутуп турулған 40 нәпәр уйғурни 27-феврал туйуқсиз хитайға қайтуруши кишилик һоқуқ тәшкилатлири, америка һөкүмити, б д т кишилик һоқуқ алий комиссари вә йавропа парламенти қатарлиқларниң әйиблишигә учриғандин кейин, тайланд дөләт мудапиә миниситри вә әдлийә министири қәшқәрдә зийарәттә болуп, қайтурулған уйғурлардин бәзилириниң аилисини зийарәт қилған.
игилинишичә, тайландниң муавин баш министири, қошумчә дөләт мудапиә министири путхам вачайачай (Phumtham Wechayachai) билән әдлийә министири таве содсоң (Thawee Sodsong) башчилиқидики тайланд һөкүмәт вәкилләр өмики 19-март чаршәнбә күни әтигәндә қәшқәргә йетип берип, бу йил 27-феврал тайландтин хитайға қайтурулған уйғурларниң әһвалини тәкшүрүшни башлиған.
тайланд «милләт» (The Nation) гезитиниң 19-март хәвәр қилишичә, тайланд вәкилләр өмикини хитайниң муавин җ х министири шү датоң күтүвалған, шундақла хитай җ х министирлиқиниң «күндилик ишлири» ға мәсул муавин министири чи йәнҗүн билән бу қетимқи зийарәт һәққидә сөһбәт өткүзгән. сөһбәттә, хитай тәрәп тайланд вәкилләр өмикигә тайландтин қайтурулған уйғурларниң орунлаштурулуш әһвалидин мәлумат бәргән. нөвәттә, тайланд вәкилләр өмикиниң 27-феврал хитайға қайтурулған 40 уйғурдин кимләр билән учришидиғанлиқи мәлум әмәс.
«милләт» гезитиниң билдүрүшичә, тайланд һөкүмитиниң байанатчиси җирайу, вәкилләр өмикиниң икки гуруппиға бөлүнүп, қәшқәрдин 100 километир йирақта олтурушлуқ уйғурларниң аилисигә берип зийарәт қилидиғанлиқи, һәр икки гуруппиға хитай җ х министирлиқиниң һәмраһ болидиғанлиқини ейтқан.
мәлум болушичә, тайланд вәкилләр өмики йәнә һейтгаһ җамәсини зийарәт қилиш, йәрлик мусулман җамаәтлири билән учришиш, уйғурлар билән екран сөһбити өткүзүш, уйғур аптоном районлуқ парткомниң секретари ма шиңрүй билән көрүшүш, қәшқәр меһманханисида кәчлик күтүвелиш зийапитигә қатнишиш қатарлиқ паалийәтләргә уйуштурулған икән.
тайланд вәкилләр өмикидә бир гуруппа ахбарат хадимлириму йәр алған болуп, «милләт» гезити бүгүн бу зийарәт һәққидә узун сәһипилик хәвәр ишлигән. хәвәрдә ейтилишичә, тайладниң мудапийә вә әдлийә министирлири айрим-айрим һалда иккидин уйғур билән көрүшкән. хәвәрдә уларниң кимлики һәққидә учур берилмигән. мудапийә министири путхам улар билән көрүшкәндә, өзлириниң қайтурулған уйғурлар һәққидики қануний җәрйанни көзитип туридиғанлиқини, хитайдин уларниң бихәтәрлики һәққидә капаләт алғанлиқини тәкитлигән.
тайланд һөкүмитиниң йуқири дәриҗилик әмәлдарлар вә ахбарат хадимлиридин тәшкил тапқан бир өмәкни шәрқий түркистанға әвәтиши кишилик һоқуқ тәшкилатлири тәрипидин хитайниң «шинҗаң сийасити» ни ақлаш һәрикитиниң бир парчиси болуш билән әйибләнмәктә. хитай даирилири уйғур ирқий қирғинчилиқи йуқири пәллигә чиққан йеқинқи йилларда, нурғун қетим чәтәл дипломатлири, хәлқаралиқ тәшкилатлар вә ахбарат хадимлирини «шинҗаң зийарити»гә орунлаштурған иди.
2025-йили 19-март
