америка һөкүмити хитайниң өзигә қарши қойған «қайтурма зәрбә харәктерлик һәрикәтлири» сәвәбидин хитайниң америкаға експорт қилидиған маллири 245 пирсәнткичә таможна беҗи төләшкә мәҗбур болидикән. америка президенти трамп көп қетим хитай тәрәпниң баҗ мәсилисидә сөһбәт үстилигә келишини оттуриға қойған болсиму, әмма хитай һөкүмити һазирғичә йәнила американи әйибләш билән алдираш болуп кәлди.
универсал таратқуларниң хәвәр қилишичә, бир ақ сарай әмәлдариниң сәйшәнбә күни билдүрүшичә, бу йеңи сан хитайниң бәзи маллири дуч келидиған әң йуқири баҗ нисбити болуп, улар трамп һөкүмити хитайға қарши елан қилған 125 пирсәнт таможна беҗи, зәһәрлик чекимлик фентанил мунасивити билән қойулған 20 пирсәнт баҗ, шундақла мәвҗут қанунниң 301-маддисиға асасән қойулған 100 пирсәнткә йеқин баҗларниң омумий сани икән.
америка билән хитай арисидики сода уруши бир қанчә һәптидин буйан барғансери кәскинлишип маңған болуп, әгәр икки тәрәп таможна беҗи мәсилисидә пат йеқинда келишмисә буниң америка иқтисадиға бәлгилик дәриҗидә, әмма хитайниң иқтисадиға зор дәриҗидә зийан елип келидикән. бу сода уруши нәтиҗисидә, хитайниң бу йилқи миллий дарамити пәскойға чүшидикән. хитай һөкүмити өткән айда бейҗиңда өткүзүлгән икки қурултай җәрйанида өзиниң 2025-йиллиқ иқтисадий тәрәққийат нишанини, йәни миллий дарамәт нисбитини 5 пирсәнткә өстүримиз дәп оттуриға қойған иди.
һәптилик хәвәрләр журнилиниң бу тоғрисида бәргән хәвиригә қариғанда, хитайниң електронлуқ машинилири америкада 245 пирсәнт таможна беҗиға дуч келидикән. хәвәрдә ейтилишичә, хитайниң експорт қилишни асас қилған иқтисади аллибурун астилашқан болуп, америкаға маллирини експорт қилидиған хитай ширкәтлири үчүн америка базирини йоқитиши бир чоң зәрбә икән. бу хитай ширкәтлири өзиниң зийинини толдуруш үчүн йавропа бирликигә охшаш базарларни издишигә тоғра келидикән. әмма хәвәрдә ейтилишичә, америка һөкүмити хитайға қаратқан бесимни қаттиқ күчәйтип, өзиниң сода шериклириниң вашингтон йаки бейҗиңни таллишини оттуриға қойған икән.
хитайниң инкаси: америкини әйибләш
бир мухбир чаршәнбә күни хитай ташқи ишлар министирлиқиниң байанатчиси лин җәндин американиң хитайға қойған таможна беҗиниң 245 пирсәнткә йәткәнлики тоғрисида униң инкасини сориғинида, лин җәнниң ичи пушуп, «сән баҗға мунасивәтлик ениқ санларни америка тәрәптин сора» дегән. у сөзидә йәнә, «хитай тәрәп өзиниң таможна беҗи мәсилисидики мәйданини көп қетим ениқ билдүрүп болди» дегән.
хитай һөкүмити йеқинқи бир қанчә һәптидин бери америка билән таможна беҗи мәсилиси үстидә сөһбәтлишишниң орниға униң билән тиркишип, америка президенти трампниң агаһландурушиға қаримай қайтурма зәрбә харәктерлик таможна беҗи қойған иди. хитай һөкүмити американи «қәғәз йолвас» дәп һақарәтләп техи өткән җүмә күни өзиниң бу мәсилә үстидики ирадисиниң мустәһкәмликини билдүрүш үчүн америкаға қарши 125 пирсәнт баҗ қойған иди.
игилинишичә, президент трамп хитайниң сөһбәт үстилигә келип таможна беҗи мәсилисини бир тәрәп қилишиға бесим қилған. ақ сарай байанатчиси каролин ливит бу тоғрисида, «әмди таллаш хитайға мәнсуп. хитай биз билән келишиши керәк. бизниң улар билән келишимизниң һаҗити йоқ... хитайниң бизниң америкалиқ истемалчилиримизға еһтийаҗи бар. башқичә қилип ейтқанда, уларниң бизниң пулимизға еһтийаҗи бар» дегән.
хитай йеңи сөһбәт вәкили тәйинлиди
әнглийә BBC телевизийәсиниң хәвиригә қариғанда, хитай туйуқсиз чаршәнбә күни бир йеңи сода вәкилини тәйинлигән. хәвәрдә билдүрүшичә, хитай һөкүмитиниң бу йеңи сода вәкили садиқ йардәмчи сода министири вә дунйа сода тәшкилатиниң әлчиси ли чеңгаң икән.
мутәхәссисләр бу һәрикәтни бейҗиңниң америка-хитай сөһбитидики қатмал һаләтни бузуп ташлашни үмид қилидиғанлиқидин дерәк бериду, дәп қариған.
2025-йили 17-април
