түркистан таймис, 2025-йили 26-май - йапонийә парламентида өткүзүлгән бир мухбирларни күтүвелиш йиғинида, хитай һөкүмитиниң уйғурларни мәҗбурий әмгәккә селишиға қарита, һөкүмәтниң бу хилдики ширкәтләр билән һәмкарлашмаслиқи үчүн тәдбир қануни чиқириши керәклики тоғрисида чақириқ қилинди.
мустәбит хитай һакимийити тәрипидин мәҗбурий әмгәккә селиниватқан уйғур хәлқи йапонийә парламентида күнтәртипкә кәлди. йапонийә уйғур җәмийити билән хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилати болған «һазирқи дәвр кишилик һоқуқи» (HRN) 2025-йили 16-май уйғурларниң мәҗбурий әмгәккә селиниши һәққидә мухбирларни күтүвелиш йиғини ачти.
һөкүмәткә чақириқ
йиғинда, хитайниң уйғурларға қаратқан мәҗбурий әмгәккә селиш қилмишлириға четишлиқ йапонийә ширкәтлири муһакимә қилинипла қалмай, бу ширкәтләрниң кишилик һоқуқ дәпсәндичилики билән болған алақисини үзүш үчүн һөкүмәтниң қанун чиқириши тәләп қилинди.
австралийә истратегийәлик сийасәт тәтқиқат орни тәрипидин 2020-йили елип берилған тәтқиқатта, баш штаби йапонийәдә болған 35 ширкәт вә йапонийәдә паалийәт қиливатқан 6 хитай ширкити тәкшүрүлгән. тәтқиқат нәтиҗисигә асасланғанда, бу ширкәтләрниң %80 тин көпрәкиниң уйғурларни мәҗбурий әмгәккә селиш билән четишлиқи барлиқи ениқланған.
«мәҗбурий әмгәк – һазирқи заман дунйасидики қуллуқниң бир шәклидур»
мухбирларға байанат бериш җәрйанида сөз қилған HRN ниң муавин рәиси ито казуко, ширкәтләрниң мәсулийәтчан болуши керәкликини тәкитләп мундақ деди: «мәҗбурий әмгәк – һазирқи заман дунйасидики қуллуқниң бир шәклидур. йапонийә ширкәтлири бу кишилик һоқуқ дәпсәндичилики билән болған алақисини үзүши керәк».
йапонийә уйғур җәмийитиниң рәиси ләтип әхмәт болса, йапонийәниң кишилик һоқуқ қиммәт қарашлириниң зийанға учримаслиқи керәкликини оттуриға қойуп, хитай мәбләғ салған ширкәтләрниң бир қечиш нуқтиси сүпитидә көрүлүш хәвпи барлиқини алаһидә тәкитлиди.
йапонийәниң сабиқ иқтисадий бихәтәрлик министири такаичи санае: «бу бир кишилик һоқуқ мәсилисидур. америкадикигә охшаш чәкләш күчигә игә қанунлар йапонийәдиму болуши керәк» дәп баһа бәрди.
америка қошма иштатлири (а қ ш) 2022-йили «уйғурларни мәҗбурий әмгәккә селишниң алдини елиш қануни»ни йолға қойуп, мәҗбурий әмгәккә четишлиқ ширкәтләрниң импортини чәклигән иди.
