түркистан таймис – лондон, 2025-йили 26-май: «тирибун гезити»ниң хәвиригә асасланғанда, әнглийә лордлар палатасиниң әзаси вә хәлқара адвокатлар җәмийити кишилик һоқуқ институтиниң мудири, даңлиқ кишилик һоқуқ адвокати баронес һелена кеннеди (Baroness Helena Kennedy KC) германийәниң мийонхен шәһиридә өткүзүлгән 3- нөвәтлик шәрқий түркистан миллий кеңиши вә уйғур йашлар кеңишигә йоллиған синлиқ учурида, хитайниң шәрқий түркистандики уйғур мусулманлириға қаратқан зулумини «инсанийәткә қарши җинайәт» дәп қаттиқ әйиблигән һәмдә хәлқара җәмийәтни бу бастурушқа хатимә бериш үчүн һәрикәткә өтүшкә чақирған. у, бейҗиңниң бастуруш сийасәтлиригә давамлиқ йол қойуватқан хәлқараниң сүкүтиниму әйиблигән.
баронес кеннеди хитайниң уйғурларға қаратқан кәң көләмлик тутқун қилиш, мәҗбурий әмгәк, қийин-қистақ, мәҗбурий туғут чәкләш [туғмас қилиш] вә мәҗбурий бала алдуруш, аилиләрни парчилаш вә уйғур мәдәнийитини йоқитиш қатарлиқ вәһшийликлирини тилға елип, бу җайларниң әмәлийәттә «җаза лагерлири» (үсти очуқ турма) икәнликини, бу қилмишларниң «бир милләтни вә уларниң турмуш усулини йоқитиш үчүн қилиниватқан системилиқ, дөләт қоллишидики һәрикәт» икәнликини тәкитлигән. у йәнә: «азаб чәккәнләрниң вә улар үчүн паалийәт қиливатқанларниң авази чоқум аңлиниши керәк. бу наһәқчиликләр ахирлишиши керәк... дунйа җәзмән ениқ вә йуқири авазда ‹буниң давамлишишиға йол қойулмайду!› дейиши керәк» дәп көрсәткән.
хәвәрдә қәйт қилинишичә, хитайниң шәрқий түркистандики уйғурларға қарита елип бериватқан кишилик һоқуқ дәпсәндичилики кәң көләмлик тутқун қилиш, назарәт қилиш, мәдәнийәтни бастуруш, миңлиған уйғурларни «қайта тәрбийәләш лагерлири»ға қамаш, мәҗбурий әмгәк, мәҗбурий туғут чәкләш, диний чәклимиләр вә мәсчитләрни вәйран қилишни өз ичигә алидикән. хитай һөкүмити бу әйибләшләрни инкар қилип, бу һәрикәтләрни «террорлуққа қарши туруш тәдбирлири» дәп атап кәлгән.
нөвәттә, нурғун кишилик һоқуқ тәшкилатлири вә һәр қайси дөләт һөкүмәтлири хитайниң бу қилмишлирини «инсанийәткә қарши җинайәт», һәтта «ирқий қирғинчилиқ» дәп әйиблимәктә, бу әһвал хәлқарада кәң көләмлик ғәзәп-нәпрәткә вә җавабкарлиқни сүрүштүрүш чақириқлириниң күчийишигә сәвәб болмақта.
