асийа хәлқара хәвәрлири | 2025-йили 18-өктәбир
вашингтон [америка қошма шитатлири], 18-өктәбир (ANI): дунйа уйғур қурултийи (д у қ) һәптилик доклатини елан қилди; д у қ тәшвиқат, мәдәнийәт дипломатийәси вә хәлқаралиқ һәмкарлиқни бирләштүрүш арқилиқ хитайниң уйғурларға қарши давамлаштуруватқан зулумини паш қилиш үчүн өзиниң дунйа миқйасидики һәрикәтлирини йәниму күчәйтти.
германийә уйғур җамаити (UZDM) ниң рәиси вә д у қ ниң сабиқ рәиси долқун әйса германийәниң крефелд шәһиридә өткүзүлгән түркийә мусулман йашлири рәһбәрлик пирограммисида нутуқ сөзлиди.
д у қ учур мәркизиниң мудири иптихар абдурешит вә UZDM ниң малийә ишлири мәсули абдулҗелил әмәт һәмраһлиқида мәзкур пирограммиға қатнишип сөз қилған әйса, хитайниң шәрқий түркистанниң истратегийәлик орни вә мәҗбурий әмгәк арқилиқ булаң-талаң қилиниватқан мол тәбиий байлиқлири қатарлиқ амилларға асасән, уйғур қирғинчилиқини йүргүзүштики әсли мәқситини чүшәндүрүп өтти.
бу паалийәттә йәнә әйсаниң уйғурларниң әркинлики үчүн бир өмүр қилған күрәшлири байан қилинған «хитайға қарши күришим» намлиқ түркчә йеңи китабиниң нәшр қилинғанлиқи җакарланди. әйса йашларни өз мәһәллилири вә университетлирида адаләтниң күчлүк тәшәббусчилиридин болушқа үндиди.
шу күни, д у қ мәдәнийәт комитети ослода өткүзүлгән колботен шәһәрлик мәдәнийәт фестивалида шәрқий түркистанниң мәдәнийәт мираслирини тонуштурди. уйғур сәнәткар мөминҗан раһманниң йетәкчиликидики бу көргәзмидә әнәниви таамлар, кийим-кечәкләр вә музикилар, җүмлидин нәқ мәйдан муқам иҗралири тәқдим қилинди. раһман уйғур кимликини вә хитай компартийәсиниң қирғинчилиқ вә мәҗбурий ассимилйатсийә арқилиқ елип бериватқан мәдәнийәт йоқитиш һәрикитини алаһидә тәкитлиди.
д у қ рәиси турғунҗан алавудун, муавин рәис зумрәтай әркин вә иҗраийә комитети рәиси рошән аббас башчилиқидики бир вәкилләр өмики прагада өткүзүлгән «мунбәр 2000» йиғиниға қатнашти. вәкилләр өмики чехийә пирезиденти петр павел вә тибәтниң сабиқ рәһбири доктор лобсаң сангай қатарлиқ хәлқаралиқ рәһбәрләр билән учришип, хитайниң инсанийәткә қарши җинайәтлирини күнтәртипкә елип кәлди. 13-өктәбир әркин уйғур панаһланғучиларниң мүшкүл әһвалини муһакимә қилған болса, 14-өктәбир аббас «аҗизларниң күчи» намлиқ тәсирлик нутқида сиңлиси доктор гүлшән аббасниң наһәқ тутқун қилинғанлиқини оттуриға қойди.
рошән аббас америка хәлқара диний әркинлик комитетида гуваһлиқ берип, х к п ниң диний вә мәдәнийәт кимликини йоқитиш һәрикитини қаттиқ әйиблиди. шуниң билән бир вақитта, йавропа иттипақи-хитай парламентлар ара йиғини йәттә йилдин кейин қайта башланғанда, д у қ йавропани кишилик һоқуқни алдинқи орунға қойушқа чақирди. буниңға мунасивәтлик йәнә бир тәрәққийатта, белгийә даирилири бир сақчини хитай үчүн җасуслуқ қилиш билән әйиблиди, бу бейҗиңниң йавропадики мәхпий тәсир көрситиш һәрикәтлиригә қарита күчийиватқан әндишиләрни техиму чоңқурлаштурди. (ANI)
