вашингтон [америка], 2025-йили 9-нойабир (ANI): дунйа уйғур қурултийи (дунйа уйғур қурултийи) германийәниң ризвангүл бәкри исимлик бир уйғур айални хитайниң һөкүмранлиқи астида уйғурларниң кәң көләмдә етирап қилинған зийанкәшликкә учраш хәвпигә қаримай, хитайға қайтурувәткәнликини қаттиқ әйиблиди. бу тәшкилат бу қайтурушни хәлқара қанунға еғир дәриҗидә хилаплиқ қилиш вә германийәниң кишилик һоқуқ мәҗбурийитигә хийанәт қилиш дәп тәсвирлиди.
ризвангүл бәкриниң қизи муйәссәрниң ейтишичә, селсинген шәһәрлик һөкүмәтниң йәрлик әмәлдарлири униңға анисиниң сийасий панаһлиқ илтимаси рәт қилинғандин кейин, германийә көчмәнләр идариси тәрипидин хитайға әвәтилгәнликини уқтурған. муйәссәр дунйа уйғур қурултийи билән ортақлашқан бир синлиқ байанатида, анисиниң созулма қан бесими кесили барлиқини вә қәрәллик дора истемал қилишқа моһтаҗ икәнликини ейтип, чоңқур әндишисини ипадилиди.
хушаллинарлиқ йери, ризвангүл бәкри бейҗиң айродурумидин өткәндин кейин түркийәгә йөткәп кетилгән вә һайатиға тәһдит елип келидиған бир вәзийәттин сақлинип қалған.
дунйа уйғур қурултийи рәиси турғунҗан алавдун бу қайтуруш һәрикитини әйибләп, буниң зийанкәшликкә учрайдиған дөләтләргә кишиләрни қайтурушни чәкләйдиған «қайтурмаслиқ пиринсипи»ға хилап икәнликини билдүрди. алавдун мундақ деди: «уйғурларни өз җамаитини нишан қилған ирқий қирғинчилиқ давамлишиватқан хитайға қайтуруп әвәтишни һечқандақ ақлиғили болмайду. германийә бу ишниң қандақ йүз бәргәнликини чоқум чүшәндүрүши вә буниң қайта тәкрарланмаслиқиға капаләтлик қилиши керәк».
дунйа уйғур қурултийи буниң тунҗи қетимлиқ вәқә әмәсликини тәкитлиди. 2018-йили, германийәдин мәмурий хаталиқ сәвәбидин қайтурулған 22 йашлиқ бир уйғур йигит хитайға йетип барғандин кейин ғайиб болуп, уйғур панаһланғучиларни қайтурушни вақтинчә тохтитишқа сәвәб болғаниди. дунйа уйғур қурултийи ризвангүл бәкриниң делосиниң бу сийасәттин әндишилик дәриҗидә чекиниш икәнликини вә германийәниң аҗиз аз санлиқ милләтләрни қоғдашқа болған вәдисигә қарита соалларни пәйда қилидиғанлиқини агаһландурди.
дунйа уйғур қурултийи җиддий һәрикәткә өтүшкә чақирип, германийә һөкүмитини бу қайтуруш вәқәсини тәкшүрүшкә, ризвангүл бәкриниң бихәтәрликини капаләтләндүрүшкә вә уйғурларни қайтурушни тохтитиш буйруқини әслигә кәлтүрүшкә дәвәт қилди. бу тәшкилат йәнә йавропа иттипақи вә башқа демократик дөләтләрни мушуниңға охшаш делоларниң алдини алидиған қануний капаләтләрни күчәйтишкә чақирди.
дунйа уйғур қурултийи хуласә қилип, бир уйғурни ирқий қирғинчилиқ вә кәң көләмлик тутқун қилиш билән әйиблиниватқан хитай һакимийитигә қайтуруп беришниң, уларниң хатирҗәмлики вә һайатиға зор тәһдит икәнликини билдүрди. (ANI)
