вашингтон [америка], 29-нойабир(ANI): дунйа уйғур қурултийи (д у қ) һәптилик хәвәрлирини елан қилип, хитай өзини қайта һасил болидиған енергийә саһәсидики йетәкчи дәп ативатқан бир пәйттә, хәлқара җәмийәтниң хитайниң кишилик һоқуқ дәпсәндичиликлиригә қарита сүкүт сақлашни давамлаштуруватқанлиқини тәкитлиди.
«кода» (Coda) ниң 21-нойабир елан қилинған хәвирини нәқил кәлтүргән дунйа уйғур қурултийи, хитайниң йешил енергийә һөкүмранлиқиниң асаси болған мәҗбурий әмгәк вә муһит бузғунчилиқиға қаримай, COP30 йиғинида тәкшүрүштин қачқанлиқини оттуриға қойди.
биразилийәдики йәрлик хәлқләр адаләт тәләп қиливатқан бир вақитта, асаслиқ килимат иштиракчилири хитайниң қуйаш енергийәси вә батарийә санаити үчүн муһим болған шәрқий түркистандики мәҗбурий әмгәк вә тибәттики муһитниң булғинишиға аит дәлил-испатларға сәл қариди.
«кода» хәвиридә, тибәт муһитиниң дунйа оттуричә сәвийәсидин икки һәссә тез иссип кетиватқанлиқи вә шәрқий түркистандики уйғурларниң дөләт тәрипидин йолға қойулған әмгәк түзүмидә қисилип қеливатқанлиқи қәйт қилинған. дунйа уйғур қурултийи килимат өзгириши йиғиниға (COP) қатнашқан тунҗи уйғур тәшкилати болуп, кәң тарқалған бипәрвалиқ ичидә уйғур авазиниң аңлинишиға капаләтлик қилди.
канадада өткүзүлгән һалифакис хәлқара бихәтәрлик мунбиридә, дунйа уйғур қурултийи иҗраийә рәиси рушән аббас дунйа рәһбәрлири билән биргә уйғур ирқий қирғинчилиқи мәсилисини оттуриға қойди. америка, канада вә коломбийәдики йуқири дәриҗилик сийасий әрбаблар билән бир сәһнидин орун алған рушән аббас, хитайниң ассимилйатсийә сийасәтлирини, бир милйондин артуқ уйғурниң кәң көләмлик тутқун қилинишини вә һәдиси доктур гүлшән аббасниң давамлиқ қамақта тутулушини алаһидә тәкитлиди.
2022-йили нойабирдики үрүмчи от апитигә үч йил тошқанлиқини хатириләш мунасивити билән, дунйа уйғур қурултийи қаттиқ қамал астида қелип қурбан болған 40 тин артуқ уйғур үчүн аза тутти. гуваһчиларниң байанлири бейҗиңниң һөкүмәт тәрәп елан қилған өлүм саниға зит болушиға қаримай, хитай һечқачан тәкшүрүш нәтиҗиси йаки қурбанларниң тизимликини елан қилмиди. бу паҗиә тйәнәнмен мәйдани вәқәсидин буйанқи хитайдики әң чоң наразилиқ намайиши болған «ақ қәғәз һәрикити» ниң партлишиға сәвәб болди.
дунйа уйғур қурултийи һәйити йәнә бирләшкән дөләтләр тәшкилати (б д т) ниң сода вә азсанлиқлар һоқуқи мунбиридә күчлүк аваз чиқирип, хәлқара органларни хитайни мәҗбурий әмгәк вә мәдәнийәт бастуруши үчүн җавабкарлиққа тартишқа чақирди.
тәшвиқат һәрикәтлири берлин вә голландийәдә давамлашти, бу йәрдә дунйа уйғур қурултийи рәһбәрлири сийасәт бәлгилигүчиләр вә пуқрави җәмийәт вәкиллири билән көрүшүп, аңлиқлиқни ашурушқа тиришти. б д т ниң азсанлиқлар мәсилиси мунбиридә, дунйа уйғур қурултийи вә һәмкарлашқучи тәшкилатлар бастуруш астидики уйғурларниң чидамчанлиқини тәкитлиди вә хитайниң уйғур кимликини системилиқ йоқитишиға қарши бирлишип хәлқаралиқ һәрикәт қоллинишқа чақирди. (ANI)
