Çin Başbakan Yardımcısı ve aynı zamanda Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Bürosu üyesi He Lifeng, 17 Nisan 2025'te Pekin'de Nvidia Başkanı ve CEO'su Jensen Huang ile bir araya geldi.

ABD Temsilciler Meclisi Çin Komitesi, Çin'in Uygur Türklerini gelişmiş çipler ve yapay zekâ sistemleriyle gözetlediğini ve bu teknolojilerin bir kısmının ABD menşeli olduğunu öne sürdü.

18 Nisan’da yapılan açıklamada, Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP), yüz tanıma, kamera sistemleri ve biyometrik veri analizleriyle Uygur bölgesindeki bireyleri izlediği; "sakal bırakmak" ya da "WhatsApp kullanmak" gibi basit davranışların bile “şüpheli faaliyet” olarak değerlendirildiği belirtildi.

Komite ayrıca 16 Nisan'da yayımladığı kapsamlı raporda, ABD’li teknoloji devi Nvidia'nın CEO'su Jensen Huang’ın, Ekim 2023’te yürürlüğe giren ihracat kısıtlamalarını aşmak için özel çipler tasarlattığını iddia etti. Rapora göre Çin, geliştirdiği yapay zekâ sohbet robotu "DeepSeek" için 60.000'den fazla Nvidia çipi kullandı.

Komite Başkanı John Moolenaar, DeepSeek’in yalnızca Çin’deki gözetim faaliyetleri için değil, aynı zamanda ABD vatandaşlarının verilerini toplamak ve Amerikan yasalarını ihlal etmek için de kullanıldığını savundu:

“Bu araç, Amerikalıları gözetlemek, teknolojimizi çalmak ve yasalarımızı baltalamak için kullanılıyor.”

Raporda şu dört temel bulguya dikkat çekildi:

• Sansür: DeepSeek’in yanıtlarının %85’inden fazlasının ÇKP propagandasıyla uyumlu olacak şekilde filtrelendiği, demokrasi, insan hakları, Tayvan ve Hong Kong gibi konularda içeriklerin sansürlendiği belirtildi.

• Parti Bağlantısı: Platformun, doğrudan Çin Komünist Partisi ideolojisiyle bağlantılı bir şirket tarafından işletildiği ifade edildi.

• Gizlilik İhlalleri: DeepSeek’in ByteDance, Tencent, Baidu ve China Mobile gibi devletle ilişkili şirketlerle veri iş birliği yaptığına dair iddialar yer aldı.

• Nvidia’nın Rolü: Çin’in yapay zekâ alanındaki yükselişinin arkasında, Nvidia çiplerinin önemli rol oynadığı vurgulandı.

Trump Yönetimi DeepSeek Yasağını Değerlendiriyor

The New York Times’ın yakın tarihli bir haberine göre, Trump yönetimi ulusal güvenlik riskleri gerekçesiyle DeepSeek’i ABD’de yasaklamayı değerlendiriyor. Yönetim ayrıca, şirketin ABD menşeli teknolojilere—özellikle Nvidia çiplerine—erişimini engellemeyi de gündemine aldı.

Ticaret Gerilimleri Ortasında Nvidia CEO’su Çinli Yetkililerle Görüştü

Gerilimi azaltma amacıyla Nvidia CEO’su Jensen Huang kısa süre önce Çin’e giderek üst düzey yetkililerle, aralarında Başbakan Yardımcısı He Lifeng’in de bulunduğu isimlerle bir araya geldi. Washington’ın Nvidia’nın H20 yapay zekâ çiplerini yasaklamasına ve bu yasağın şirkete 5,5 milyar dolara mal olmasına rağmen, Huang Çin pazarına bağlılıklarını yineledi.

Çin Uluslararası Ticareti Teşvik Konseyi (CCPIT) Başkanı Ren Hongbin ile yaptığı görüşmede Huang, ABD-Çin arasındaki süregelen ticaret gerilimlerinin ekonomik etkilerine rağmen Nvidia’nın Çinli şirketlerle etkileşimini sürdüreceğini açıkladı.

Uygur Soykırımı

Uygur Türkleri, Doğu Türkistan'da uzun süredir sistematik baskılara maruz kalıyor. 2021 yılında ABD Dışişleri Bakanlığı, Çin’in Uygurlara yönelik uygulamalarını "soykırım" olarak tanımlamıştı. Buna ek olarak, 2022'de yürürlüğe giren "Uyghur Forced Labor Prevention Act" (UFLPA) kapsamında, Uygur bölgesindeki zorla çalıştırma faaliyetlerine karıştığı tespit edilen birçok Çinli şirkete ticari yaptırımlar uygulanıyor.