Çin’in Uygurlara yönelik soykırım politikaları karşı artan tepkiler nedeniyle batılı şirketler Doğu Türkistan’dan çekiliyor. Kazak ve Türk şirketler bölgede faaliyetlerini sürdürüyor.
Wall Street Journal (WSJ), Pekin’in çağrısı ve teşvikiyle 2010’lu yıllarda Uygur Özerk Bölgesi’ne yatırım yapan Batılı şirketlerin projelerinin çoğunun satıldığını ya da iptal edildiğini 16 Mart 2025 tarihli haberinde bildirdi. Haberde ayrıca Ürümçi’ye gider muhabirlerinin tüm seyahatleri boyunca takip edildiğini de aktardı.
WSJ, önceki aylarda Uygur Özerk Bölgesi’nin başkenti Ürümçi’ye giden muhabirinin, Volkswagen fabrikasını atıl halde gördüğünü aktardı. Ayrıca Alman otomotiv devinin, oradaki tesisi kısa süre önce satmış olduğu belirtildi. Çin’deki yatırımlarını artıran Volkswagen’in insan hakları ihlalleri nedeniyle artan baskılar neticesinde bölgeden çekildiği bildiriyor.
Tekstil’den otomotiv’e kadar pek çok şirket bölgeden kaçınıyor
Haberde Alman kimyasal devi BASF’ın da 2016’da Doğu Türkistan’ın Korla kentinde başladığı faaliyetlerini, Fransız Air Liquide şirketinin de 2013’te planladığı sanayi gazı üretimi projesini askıya aldığına dikkat çekildi.
Doğal kaynaklar ve hammadde bakımından zengin olan bölge, Uygurlara karşı soykırım politikaları ve insan hakları ihlallerine rağmen, zamanında Çin hükumetinin teşvikleriyle pek çok Batı şirketini çekmeyi başarmıştı.
Ancak ABD’nin 2022’de çıkardığı Uygurları Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası’yla (UFPLA) bölgeden ithalatı tamamen yasaklamasıyla birlikte bölgedeki hava değişti. Tekstil firmalarından otomotiv devlerine pek çok şirket bölgeden kaçınıyor.
faaliyetlerini sürdürenler de var
Pekin ise farklı yöntemlerle bu eğilimi tersine çevirmeye çalışıyor. Calvin Klein ve Tommy Hilfiger gibi markaların sahibi PVH, Doğu Türkistan kaynaklı pamukları boykot ettiği iddiasıyla geçen ay “güvenilmez şirketler” listesine eklendi ve ciddi yaptırım tehditleriyle karşı karşıya.
Resmi rakamlara göre son yıllarda Batılıların bölgeye yatırımları çekiyor veya azalıyor. Fakat WSJ, Kazakistan ve Türkiye’nin 2021’de sırasıyla 40 ve 38 kuruluşla bölgede olduğuna işaret ediyor.
18 Mart 2025
