Uzun zamandır, Büyük Britanya Enerjisi tarafından satın alınması muhtemel olan Çin yapımı güneş panellerinin Uygur köle işçiliği kullanılarak üretildiğine dair endişeler dile getiriliyor. Fotoğraf: Polat Niyaz/AP
İngiltere'de, Büyük Britanya Enerji tedarik zincirinde zorla çalıştırma kullanan şirketlerin kamu fonlarından yararlanmasını engelleyen bir yasa maddesinin iptali tartışılıyor. Şubat 2025'te Lordlar Kamarası'nda enerji tasarısına eklenen bu madde, köle işçiliğiyle mücadeleyi hedefliyor. İşçi Partisi milletvekili Alex Sobel, zorla çalıştırma iddialarını değerlendirmek için bağımsız bir kölelik karşıtı komisyonerin yetkili olmasını öngören bir düzenleme önerdi. Ancak Dışişleri Bakanlığı, Çin ile ilişkilerin yeniden inşa edilmesi çabalarından dolayı bu düzenlemeye karşı temkinli yaklaşıyor.
The Guardian'ın 23 Mart 2025 tarihli haberine göre, Doğu Türkistan'da Uygurların zorla çalıştırıldığı yönündeki iddialar, özellikle güneş enerjisi panellerinin üretiminde gündemde. Çin bu suçlamaları reddetse de, Çin'in dünya güneş paneli pazarındaki hâkimiyeti ve köle işçiliğin yoğun kullanıldığı iddiaları uluslararası tepki çekmeye devam ediyor. Birçok ünlü marka, tedarik zincirlerinde zorla çalıştırılan işçilerin yer aldığı suçlamalarıyla karşı karşıya kalıyor. Bu durum özellikle yenilenebilir enerji sektörü, solar paneller ve bataryalar gibi ürünlerde sıkça tartışılıyor.
Milletvekili Alex Sobel, bu konuda yaptığı açıklamada, İngiltere'nin köle işçiliğiyle üretilen mallara karşı net bir tavır sergilediğini belirtti: “Birleşik Krallık, köle işçiliğiyle üretilen ürünlere kesinlikle tolerans göstermeyeceğini net bir şekilde ortaya koymuştur ve bu ürünleri ortadan kaldırmak için daha fazla adım atılması gerektiği anlaşılmaktadır. Büyük Britanya Enerji, bize sadece yeşil dönüşümümüzü sürdürme fırsatı vermekle kalmıyor, aynı zamanda ulusal güvenliğimizi güçlendirme şansı da sunuyor. Ancak bunu ancak Çin'e olan bağımlılığımızı azaltırsak başarabiliriz.”
Sobel ayrıca, güneş enerjisi tedarik zincirlerinin kölelikten arındırılmasının, İngiltere'nin insan hakları konusunda öncü bir rol üstlenmesini sağlayacağını belirtti. “Solar tedarik zincirlerimizin kölelikten arındırılması, Birleşik Krallık'ın insan hakları alanında iyilik için bir güç olarak lider bir konuma gelmesini sağlayacaktır.”
Son olarak, hükümetin argümanlarını dinlediklerini ve bu soruna pratik bir çözüm getiren bir düzenleme önerdiklerini ifade etti: “Bu konuda Avrupa ve ABD’deki eylemlerle uyumlu bir adım atmayı amaçlayan bir değişiklik önerisi sunduk.”
Bu değişiklik, Lordlar Kamarası'nda 177'ye karşı 127 oyla kabul edildi ve hem Muhafazakâr Parti'nin hem de insan hakları avukatı Helena Kennedy'nin desteğini aldı.
ABD ise 2022 yılından bu yana yürürlükte olan "Uygur Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası" (Uyghur Forced Labour Prevention Act - AFLPA) kapsamında Çinli şirketlere karşı sert yaptırımlar uyguluyor. ABD Kongresi'nin iki kanadından da geçerek yasalaşan bu düzenleme, özellikle Doğu Türkistan'da köle işçiliği ile üretilen ürünlerin ABD pazarına girişini engellemeyi hedefliyor. Yasa, ABD'nin yenilenebilir enerji sektörüne yönelik tedarik zincirlerinde yer alan Çinli şirketlere yönelik geniş çaplı yaptırımları kapsıyor.
Kaynak: The Guardian, 23 Mart 2025
