Türkistan Times, 8 Eylül, İstanbul: Araştırmacı Gazetecilik Bürosu'nun (TBIJ) 8 Eylül (2025) tarihinde yayınladığı bir rapora göre, Vans, The North Face ve Timberland gibi dünyaca ünlü Amerikan markalarının, Çin'deki Uygur zorunlu çalıştırmasıyla bağlantılı fabrikalardan mal ithal ederken Amerika'nın "Uygur Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası'nı" (UFLPA) atlatmak için Vietnam'ı aracı olarak kullandığı ortaya çıktı.
Raporda, bu şirketlerin zorunlu çalıştırma riski yüksek olan Çin fabrikalarından bitmiş ürünleri doğrudan satın almak yerine, ayakkabı ham maddelerini ve parçalarını Vietnam'daki fabrikalara göndererek orada monte ettirdiği ve ardından "Made in Vietnam" (Vietnam'da Üretilmiştir) etiketiyle Amerikan pazarına soktuğu belirtiliyor.
Yasayı Atlatmanın Yeni Yolu: Fujian'dan Vietnam'a
Bu soruşturmanın merkezinde Tayvanlı "Fulgent Sun Group" yer alıyor. Bu grubun Çin'in Fujian eyaletindeki "Sunshine Ayakkabı Fabrikası", uzun yıllardır Çin hükümetinin Doğu Türkistan'dan "işgücü transferi" programına destek vermektedir. Bu fabrikadaki Uygur işçilerin sosyal medyada yayınladığı videolarda, La Sportiva gibi markaların üretim hattında çalıştıkları görülmüştü.
2023 yılında Amerikan Kongresi'nin bu fabrikayı zorunlu çalıştırmayla bağlantılı olmakla suçlamasının ardından, fabrikadan Amerika'ya doğrudan ürün ihracatı durdurulmuştu. Ancak Araştırmacı Gazetecilik Bürosu'nun ticari verileri analiz etmesi sonucunda, bu fabrikadan yapılan ihracatın %90'ından fazlasının bitmiş ayakkabı değil, ayakkabı tabanı, astarı, etiket ve yapıştırıcı gibi ham maddeler olduğu ve bunların tamamının "Fulgent Sun Group"un Vietnam'daki yan fabrikasına gönderildiği tespit edildi.
Vietnam'daki bu fabrikada monte edilen ayakkabılar Amerika'ya ihraç edilmiş olup, bunların arasında Vans, The North Face ve Timberland gibi markalar bulunmaktadır. Bu üç markanın tamamı VF Şirketi'ne aittir.
Şirketlerin Tepkisi ve Cevapsız Sorular
VF Şirketi, Fujian'daki fabrika ile doğrudan ilişkisini Şubat 2024'te kestiğini ancak Vietnam'daki fabrikadan mal almaya devam ettiğini belirtti. Şirket, Fujian'dan Vietnam'a gönderilen parçaların "kendi ürünlerinde kullanılmadığını kanıtlayan belgelere sahip olduğunu" iddia etti ancak bu belgeleri açıklamayı reddetti.
On Running şirketi, ürünlerinde Fujian'daki fabrikadan gelen herhangi bir materyal bulunmadığını ileri sürdü. La Sportiva, Tommy Hilfiger, Guess ve Skechers gibi diğer şirketler ise bu konuya yanıt vermedi.
Bu rapor, uluslararası büyük şirketlerin tedarik zincirlerini karmaşıklaştırarak "Uygur Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası" gibi yasal kısıtlamalardan kaçınmaya çalıştığını ve bu durumun, Uygurların maruz kaldığı zulmün küresel tedarik zincirine sızmaya devam ettiğini bir kez daha gözler önüne serdi.
