ANI | 2025-يىلى 1-نويابىر
ۋاشىنگتون [ئامېرىكا]، 1-نويابىر(ANI): دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيى (د ئۇ ق) ھەپتىلىك دوكلاتىنى ئېلان قىلىپ، نيۇ-يوركتىكى يۇقىرى دەرىجىلىك بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى (ب د ت) يىغىنلىرىدىن تارتىپ ۋاشىنگتوندىكى كىشىلىك ھوقۇق مۇنبەرلىرىگىچە بولغان كۆپ ساھەدە ئۆزىنىڭ كۈچەيتىلگەن يەرشارىۋى تەشۋىقات پائالىيەتلىرىنى گەۋدىلەندۈردى.
24-ئۆكتەبىر، د ئۇ ق مەسلىھەتچىسى ئۆمەر قانات نيۇيوركتىكى ب د ت دائىمىي ۋەكىللىرى بىلەن كۆرۈشۈپ، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى داۋاملىق باستۇرۇشىنى ئەيىبلەيدىغان بىر ئورتاق باياناتنى مۇزاكىرە قىلدى ۋە كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرى «داۋاملىشىۋاتقان ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ تەسۋىرلىگەن ۋەزىيەتنى توختىتىش ئۈچۈن كونكرېت تەدبىرلەرنى ئوتتۇرىغا قويدى.
قانات يەنە ب د ت نىڭ ئاز سانلىق مىللەتلەر مەسىلىلىرى بويىچە ئالاھىدە دوكلاتچىسى، پىروفېسسور نىكولاس لېۋرات بىلەن سۆھبەت ئۆتكۈزدى. بۇ سۆھبەتكە تىبەت ۋە جەنۇبىي موڭغۇلىيە ۋەكىللىرىمۇ قاتناشقان بولۇپ، ئۇلار شەرقىي تۈركىستاندىكى ۋەزىيەتنىڭ يامانلىشىۋاتقانلىقى ھەققىدە مەلۇمات بەردى. پىروفېسسور لېۋرات ئۇيغۇرلارنىڭ ھەق-ھوقۇقلىرىنى قوللايدىغانلىقىنى بىلدۈرۈپ، ھەقىقەت ۋە ئادالەتكە بولغان ساداقىتىنى تەكىتلىدى.
بىر كۈندىن كېيىن، د ئۇ ق باياناتچىسى ئەركىن ئەمەت رومىنىيە پارلامېنتىدا داڭلىق «GAP ئوسكار مۇكاپاتى»غا ئېرىشتى. بۇ ئۇنىڭ نەچچە ئون يىللىق ئاخباراتچىلىق، كىشىلىك ھوقۇق ۋە ئۇيغۇر دەۋاسىغا قوشقان تۆھپىلىرىنىڭ ئېتىراپ قىلىنىشىدۇر. رومىنىيە ئەمەلدارلىرى ۋە تۈركىيە پارلامېنت ئەزالىرى قاتناشقان مۇراسىمدا، ئەمەتنىڭ ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىدىكى 25 يىللىق خىزمىتى ۋە ئۇيغۇر زىيانكەشلىرىنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلىتىشتىكى بوشاشماس تىرىشچانلىقى تەبرىكلەندى.
شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، د ئۇ ق نىڭ سابىق رەئىسى دولقۇن ئەيسا گېرمانىيەدىكى د ئۇ ق باش ئىشتابىنى زىيارەت قىلىپ، ھازىرقى رەھبەرلىكنىڭ 2024-يىلىدىكى سايلامدىن كېيىنكى تۇنجى يىللىقىنى تەبرىكلىدى. ئۇ ئۇلارنىڭ ئۆزىنى بېغىشلاش روھىنى ماختاپ، شەرقىي تۈركىستاننىڭ ئەركىنلىكى ۋە ئۆز تەقدىرىنى ئۆزى بەلگىلەش كۈرىشىنى ئىلگىرى سۈرۈشتە داۋاملىق ئىتتىپاقلىشىشقا چاقىردى.
شۇ پەيتتە، روشەن ئابباس ۋە ئابدۇلھەكىم ئىدرىس قاتارلىق د ئۇ ق رەھبەرلىرى ۋاشىنگتوندا كوممۇنىزم زىيانكەشلىكىگە ئۇچرىغانلار خاتىرە فوندى تەرىپىدىن ئۆتكۈزۈلگەن «خىتاي مۇنبىرى»گە قاتنىشىپ، دۆلەت ھالقىغان باستۇرۇش، مەجبۇرىي ئەمگەك ۋە سۈنئىي ئىدراك ئارقىلىق تەكشۈرۈش قاتارلىق مەسىلىلەرنى مۇزاكىرە قىلدى. كېيىن ئابباس كوستا رىكاغا بېرىپ، ئامېرىكا ئەلچىخانىسى ساھىبخانلىق قىلغان كىنو قويۇش پائالىيەتلىرى ۋە ئۇنىۋېرسىتېت مۇھاكىمە يىغىنلىرى ئارقىلىق كىشىلەرنىڭ بۇ ھەقتىكى چۈشەنچىسىنى ئۆستۈردى.
بۇ تەشۋىقات پائالىيەتلىرى داۋاملىشىۋاتقان بىر پەيتتە، ئەركىن ئاسىيا رادىيوسىنىڭ مەبلەغ قىيىنچىلىقى سەۋەبىدىن پائالىيىتىنى توختىتىشىغا دائىر ئەندىشىلەر كۈچىيىپ، بۇ ئەھۋال دۇنيادىكى بىردىنبىر مۇستەقىل ئۇيغۇر تىلىدىكى خەۋەر مەنبەسىنى بوغۇپ قويۇش خەۋپىنى پەيدا قىلدى.
كىشىلىك ھوقۇققا خىزمەت قىلىش خەلقئارا تەشكىلاتى (ISHR)نىڭ يېڭى دوكلاتىدا، خىتاينىڭ رۇسىيە بىلەن بىرلىشىپ ب د ت نىڭ مۇھىم كىشىلىك ھوقۇق مېخانىزملىرىغا مەبلەغ ئاجرىتىشنى توختىتىۋاتقانلىقى، بۇنىڭ ئېغىر دەرىجىدىكى ھوقۇق دەپسەندىچىلىكلىرى ئۈچۈن جاۋابكارلىقنى سۈرۈشتۈرۈشكە تەھدىت ئېلىپ كېلىۋاتقانلىقى ئاشكارىلاندى. شۇنىڭ بىلەن بىللە، پېشقەدەم مۇخبىر شۆھرەت ھوشۇر باش مىنىستىر ساناې تاكائىچى رەھبەرلىكىدىكى ياپونىيەنىڭ يېڭىلانغان ئەخلاقىي رەھبەرلىكىنى ماختاپ، بۇنى خىتاينىڭ كېڭىيىۋاتقان مۇستەبىت تەسىرىگە قارشى ھاياتىي مۇھىم بىر تەڭپۇڭلاشتۇرغۇچى كۈچ دەپ ئاتىدى. (ANI)
