ۋاشىنگتون، 2025-يىلى 6-نويابىر - (ANI): شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى (ETGE) ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى ۋە ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرىنى ۋاشىنگتوندا ئۆتكۈزۈلمەكچى بولغان C5+1 باشلىقلار يىغىنىدا شەرقىي تۈركىستان ۋەزىيىتىنى كۈنتەرتىپكە كىرگۈزۈشكە چاقىردى.
رەسمىي تور بېتىنىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا، شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى خىتاينىڭ ئۇيغۇر، قازاق، قىرغىز ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنى نىشان قىلغان داۋاملىق ئىرقىي قىرغىنچىلىقى ۋە ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلىرىگە چارە كۆرۈشنىڭ جىددىي زۆرۈرلۈكىنى تەكىتلىگەن.
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتىنىڭ تاشقى ئىشلار مىنىستىرى سالىھ خۇدايار مۇنداق دېدى: «شەرقىي تۈركىستان ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ يۈرىكىدۇر. خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاننى ئىشغال قىلىشى بېيجىڭنىڭ پۈتكۈل رايوندىكى سىياسىي، ھەربىي ۋە ئىقتىسادىي كېڭىيىشىگە قولايلىق يارىتىپ بەردى. خىتاينىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى مۇستەملىكىچىلىك، ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە ئىشغالىيەت ھەرىكىتىگە قارشى تۇرۇش ئوتتۇرا ئاسىيانىڭ مۇستەقىللىقى ۋە خەۋپسىزلىكىنى قوغداش ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم».
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى باياناتىدا بۇ نۇقتىنى ئالاھىدە تەكىتلىدى.
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى 1949-يىلى خىتاي شەرقىي تۈركىستاننى ئىشغال قىلغاندىن بۇيان، بېيجىڭنىڭ بۇ رايوننى بازا قىلىپ، ياۋرو-ئاسىيا قىتئەسىدىكى تەسىرىنى كېڭەيتىپ كەلگەنلىكىنى تەكىتلىدى.
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتىنىڭ بىلدۈرۈشىچە، بۈگۈنكى كۈندە شەرقىي تۈركىستان خىتاينى ئوتتۇرا ئاسىيا، ئوتتۇرا شەرق ۋە ياۋروپا بىلەن تۇتاشتۇرىدىغان مۇھىم ئېنېرگىيە تۇرۇبا يوللىرى، قاتناش تورلىرى ۋە رەقەملىك ئۇل ئەسلىھەلەر جايلاشقان «بىر بەلباغ، بىر يول» تەشەببۇسىنىڭ يادروسىغا ئايلانغان.
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى يەنە خىتاينىڭ ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرگە قاراتقان زىيانكەشلىكلىرىنىڭ كەڭ كۆلەملىك تۇتقۇن، مەجبۇرىي تۇغۇت چەكلەش، بالىلارنى ئائىلىسىدىن ئايرىۋېتىش، مەجبۇرىي ئەمگەك ۋە ئەزا ئېلىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدىغانلىقىنىمۇ تەكىتلىدى. بۇ جىنايەتلەر ئامېرىكا قوشما ئىشتاتلىرى تەرىپىدىن «ئىرقىي قىرغىنچىلىق»، بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى تەرىپىدىن بولسا «ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت» دەپ ئېتىراپ قىلىنغانىدى. سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەت ئوتتۇرا ئاسىيا دۆلەتلىرى ھۆكۈمەتلىرىنىڭ داۋاملىق سۈكۈت قىلىشىنىڭ بېيجىڭنىڭ تەسىر كۈچىگە يول قويۇش ۋە رايوننىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىنى ئاجىزلاشتۇرۇشتەك خەتەرنى پەيدا قىلىدىغانلىقىدىن ئاگاھلاندۇردى.
شەرقىي تۈركىستان سۈرگۈندىكى ھۆكۈمىتى (ETGE) ئۆزىنى خىتاي تەرىپىدىن «شىنجاڭ» دەپ ئاتىلىدىغان رايوندىكى شەرقىي تۈركىستان خەلقىنىڭ ۋەكىلى دەپ قارايدىغان بىر تەشكىلاتتۇر. سۈرگۈندىكى ھۆكۈمەت سۈپىتىدە پائالىيەت ئېلىپ بېرىۋاتقان بۇ تەشكىلات ئۆزى ئەمەلىيەتتە ھۆكۈمرانلىق قىلمايۋاتقان بىر زېمىن ئۈستىدىن ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈش ھوقۇقىنى دەۋا قىلىدىغان بولۇپ، شەرقىي تۈركىستاننىڭ مۇستەقىللىقىنى تەشەببۇس قىلىش بىلەن بىرگە، ئاساسلىقى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنىڭ ھەق-ھوقۇقلىرىنى ياقلايدۇ.
بىر قىسىم تاراتقۇلارنىڭ خەۋەرلىرىگە قارىغاندا، ئۇيغۇرلار شەرقىي تۈركىستاندا ئېغىر قىيىنچىلىقلارغا دۇچ كەلمەكتە. ئۇلار يەنە توختاۋسىز كۆزىتىش، تىل ۋە دىن چەكلىمىسى، مائارىپ ۋە ئىشقا ئورۇنلىشىش پۇرسەتلىرىنىڭ چەكلىنىشىگە ئۇچراۋاتقان بولۇپ، بۇ ئەھۋاللار ئۇلارنىڭ ئۆز كىملىكىنى ۋە ئاساسىي كىشىلىك ھوقۇقلىرىنى ساقلاپ قېلىشىنى قىيىنلاشتۇرماقتا . (ANI)
